Jismoniy madaniyat tushunchalari, maqsadi va vazifalari

JISMONIY MADANIYATNING ILMIY-TADQIQOT METODLARI
Bizga ma’lumki, nazariy tahlil va umumlashtirish adabiyot materiallarini to’la tahlil qilish va umumlashtirishdan boshlanadi. Adabiyot materaillarining to’liq o’rganib chiqish juda qiyin. Sababi, fiziologiya faniga o’zida bir yilda ilmiy ishlariga oid 3000 dan ortiq tadqiqot ishlarining natijalari e’lon qilindi. U har 4-5 yilda yana shunchagacha ko’payadi. Bundan tashqari ilmiy jurnallardagi tadqiqotlar haqidagi maqolalar bir necha marotaba ko’paymoqda. Bunda yordamchi ilmiy predmet - “bibliografiya” fani tadqiqotchining ishini yengillashtiradi. U nashr qilingan adabiyotlarni tartibga solidi va ro’yxatini tuzib chiqadi. Retrospektiv uslub orqali sistemaga solish ma’lum davr ichidagi mavjud adabiyotlarning ilmiy yo’nalishi bo’yicha yangiliklarga qisqa izoh beradi.
Bundan tashqari, tadqiqotchi “bibliografik tavsifnoma” dan ham foydalanadi. Tavsifnoma yangi chiqqan adabiyot uchun yozma ravishda yoki referat sifatida (olingan ilmiy ish natijasini qisqartirgan holda) tayyorlaydi, unga izoh beradi.
Bibliografik izlanish esa tadqiqotchining adabiyotlar ustidagi birlachi ishi bo’lib, tekshiruvchi izlanish orqali topilgan qarama-qarshiliklar ustida nazariy baxs yuritadi, ularni bir-biri bilan taqqoslaydi.
Nazariy tahlil va umumlashtirishning yana bir uslubi xujjat materiallari ustida ishlashdir. Jismoniy madaniyatning ko’p tomoni amaliy mashg’ulotlar uchun tu’zilgan rejalar, kundalik konspektlar va shunga o’xshashlarda ifodalanadi. Ular albatta amaliyotni nazarda tutgan holda tuzilgan bo’ladi. Ularni ilmiy jihatdan chuqur o’rganish kutilmagan natijalarni berish mumkin. Masalan, jahonning kuchli sportchilarini tayyorlash va ularning shug’ullanish rejalarini solishtirish, malakali sportchilarning kundaliklari, xahtalik, oylik, yillik jismoniy yuklarning hajmi, miqdori, bajarish intensivligi va boshqalar tadqiqotchiga manba bo’lishi mumkin.
Ilmiy tadqiqot uchun musobaqa materiallari, ko’p yillik trenirovkalarning natijalarini o’rganish ham obyekt bo’ladi. Ilmiy maqsadda tuzilgan anketalar ham hujjat materiallari bo’lib hizmat qilishi mumkin. Tuzilgan savollarga “xa” va “yo’q” deb javob berish ham ko’p xulosalarga olib keladi.