«жисмоний тарбия ва жисмоний маданият» ихтиссослиги буйича iy боскич талабалари учун умумтаълим мактабларидаги педагогик амалиёт

ЭСЛАТМА: Дарснинг умумий ва мотор зичлиги қуйидаги формула бўйича аникланади:

Дарснинг умумий зичлиги = Рационал сарфланган вақт х 100 % =

Умумий вақт (45 мин)

Дарснинг мотор зичлиги = Машқ бажаришга кетган вақт х 100 %

Умумий вақт (45 мин)

Жисмоний тарбия дарсларида пульсометрия ўтказиш.

Жисмоний тарбия дарсларида пульсометрия олиб боришдан асосий мақсад - дарсдаги юкламани ўқувчиларнинг ёшига, тайёргарлигига, машғулот ўтказиладиган жойнинг шароитига мувофиқлигини аниқлашдан иборат.
Пульсометрия маълумотларини тўғри тахлил қила билиш эса талабаларга кейинчалик ўз ҳаракатларини обеъктив баҳолашга ва синф ўқувчиларига юкламаларни тўғри режалаштиришга, бошкариш усулларини эгаллашга, ёрдам беради.
Жисмоний тарбия дарсидаги юкламанинг динамикасини кузатиш секундомер ёрдамида бир ўқувчи устида олиб борилади. Бунинг учун ҳулқи яхши, ўқитувчининг топшириқларини фаол ва виждонан бажарадиган ўқувчи танлаб олинади. Ушбу ўқувчи кузатув объекти эканлиги ҳақида олдиндан огоҳлантирилиши керак.
Биринчи пульс ўлчови дарсга қўнгироқ чалинишига 5 минут қолганда олинади. Бунда кузатувчи шуғулланувчи ўқувчининг тинч ҳолатда яъни унинг пульс кўрсаткичи нормал ҳолатда эканлигига ишонч ҳосил қилиши керак.
Пульс - лотинча туртки - томир уриши, юрак қисқариши натижасида қон томирларининг ритмик тебраниши: кенгайиб-торайиши демакдир.
Соғлом кишиларда пульс 1 минутда 60 марта томир уришига тенг. Болаларда катталарга нисбатан пульс кўрсаткичи ортиқроқ, қиз болаларда эса ўғил болаларга нисбатан бир мунча ортиқроқ бўлади.
Пульс асосан билакнинг ички юзасида, билак артерияси соҳасида, аниқланади. Бунинг учун текширилувчининг билагини қўл билан шундай ушлаш керакки, бош бармоқ билакнинг ички томонида, бошқа бармоқлар эса унинг юзидаги пульсланувчи билак артериячасининг пайпасланувчи терисини босадиган бўлсин. Пульс 10 секунд мобайнида ўлчанади.
Пульсни биринчи бор ўлчашда кузатилувчи пульсининг кўрсаткичи нормал ҳолатда бўлишига эришиш лозим. Бунинг учун кузатувчи жисмоний тарбия дарсидан олдин бўлган дарсдан чиқишга қўнғироқ чалиниши билан синфга кириши ва кузатилувчи ўқувчининг пульсини ўлчаб, пульсни ҳисобга олиш протоколига ёзиб қўйиши керак. Томир уришини ўлчаш кейинги оралиқлари бажариладиган ишнинг характерига боғлиқ ҳолда, ҳар хил вақтда амалга оширилиши мумкин.