Жисмоний маданият ва спортнинг

Жамоат ҳаракатлари. Ёшлар орасида жисмоний тарбияни ривожлантириш бўйича жамоатчилик (омма) ҳаракатининг юзага келиши ҳам катта сабаб бўлди. XIX асрнинг сўнгги чораги давомида жамоатчиликнинг арбоблари, олимлар, тиббиётчилар, педагогларнинг ёшларга таълим бериш, жисмоний жиҳатдан ривожлантиришга қаратилган умумий ҳаракатлари, фаолиятлари анча кенгайган давр эди.
Бу жараёнларда жисмоний тарбия ва спортнинг янги шакллари, усулларини излаш бошланди. Баъзи мутафаккирлар миллий жисмоний тарбия ва спорт билан чегараланибгина қолмасдан, балки халқаро спорт алоқаларини ўрнатишни тавсия этиб, майдонга чиқдилар. Бу йўлда Франция, Греция, Англия, Германия, Россия, АҚШ, Швеция ва бошқа мамлакатларнинг жамоатчилиги ўз фаолиятлари билан алоҳида ажралиб турар эди. Ёшларни жисмоний тарбиялаш мақсадида Олимпия ўйинларидан фойдаланиш каби фикрлар ҳам билдирилади. Бу тўғрида Чехия педагоги Я.А.Коменский, Немис гимнастика мактабининг асосчилари И.Х.Гуте-Муте ва Г.Фит, Рус жисмоний таълими тизимининг асосчиси Л.Ф.Асегафт ва бошқа бир неча бор такидлашган. Улар қадимги Грек Олимпия ўйинлари каби мусобақаларни ташкил этиш-ёшларни жисмоний ва маънавий жиҳатдан тарбиялашда катта хизмат қилиши мумкинлигини эътироф этганлар.
Олимпияда археологик қазишлар. Ёшларни жисмоний тарбиялашнинг мадели (намуна) сифатида қадимги Грек олимпия ўйинларидан фойдаланиш ғоялари оммалашиб борди. Бунда қадимги Олимпия қишлоғини археологик қазишлар натижаси муҳим аҳамиятга эга бўлди.
XVIII асрда археологик олимларнинг диққат-эътиборини қум ва лойқалар босиб ётган қадимги Олимпия ўзига жалб этган эди. энг аввало қадимги олимпия жойини Бернард де Монфакон (Франция), кейин немис олими Иоахим Винкельмал, инглиз археологи Ричард Гандлер ва бошқалар аниқлади. XIX аср бошида биринчи қазиш ишлари ўтказилади. Немис археологи Эрнет Курциус (1814-1896) бошчилигида ўтказилган қазиш ишлари анча муваффақиятли ўтади. Олти маротаба ўтказилган экспедиция (1875-1881) натижасида Олимпияда барча жой ва улардаги кўп сонли архитектура ва археологик ҳайкаллар қолдиғи топилади. 1887 йилда археологик қазишларнинг натижалари матбуотларда эълон қилинади. Бу эса қадимги Олимпия ўйинларига бўлган қизиқишлар ва ҳавасни ошириб юборди. Шу асосда жамоатчилик доирасида олимпия ҳаракатини тиклаш ғоялари тезлашади.