Jismlarning harakati. Fazo va vaqt darsning maqsadi a

Darsning borishi
a) Tashkiliy qism
b) O’tilgan mavzuni so’rash
1) Jism inertligini misollar orqali tushuntiring
2) Jismlar sistemasining umumiy massasi qanday hisoblanadi?
3) Massaning birliklarini aytib bering
3. Yangi mavzu bayoni:
Tezlanish va kuch orasidagi munosabat
Nyutonning birinchi qonunidan shunday xulosa kelib chiqadi: harakatlanayotgan jismga kuch ta'sir qilmasa, u o'zgarmas tezlik bilan o'z harakatini davom ettiradi. Agar jismga kuch ta'sir etsa, uning tezligi o'zgaradi, ya'ni tezlanishga ega bo'ladi. Tezlanishning ta'sir etuvchi kuchga qanday bog'liqligini aniqlash uchun quyidagi tajribani o'tkazaylik.
1-tajriba. Gorizontal stol ustida juda oz ishqalanish bilan harakatlanadigan m massali aravacha olaylik. Aravachaga D dinamometr mahkamlangan bo'lib, dinamometrning ikkinchi uchiga G g'altakdan otkazilgan ipr.ing bir uchi bogiangan. Ipning g altakdan oshib tushgan ikkinchi uchiga esa pallacha osilgan. Aravachaga ta'sir etayotgan Fkuchni dinamometrning ko'rsatishlariga qarab aniqlash mumkin.
Aravachani s masofadan qo'yib yuborsak, u tezlanish bilan harakat qiladi. Aravachaning s yo'lni bosib o'tishiga ketgan / vaqtni sekundomer yordamida o'lchaymiz.
Nyutonning ikkinchi qonuni
O'tkazilgan tajribalarning natijalari a tezlanish. F kuch va m massa orasidagi bog'lai 'ishni aniqlashga imkon beradi:
a=F/m

Bu — Nyutonning ikkinchi qonuni formulasi. U quyidagicha ta'nflanadi:

Jismning boshqa jismlar bilan o'zaro ta'sirlashishi naujasida olgan tezlanishi unga ta'sir qilayotgan kuchga to'g'ri proporsional, shu jismning massasiga teskari proporsionaldir.
Nyutonning ikkinchi qonuni vektor ko'rinishida ifodalanadi.
—>

Jismga ta'sir etayotgan kuchning birligi N (nyuton) ekanligini bilasiz. Endi shu N birlik nima ekanligini ko'raylik.

Nyutonning ikkinchi qonuni formulasidan jismga ta'sir etuvchi kuchni quyidagicha ifodalash mumkin:
F = ma.
Aytaylik, 1 kg massali jismga kuch ta'sir etilganda u 1 m/s² tezlanish oldi. U holda jismga ta'sir etgan kuch quyidagicha hisoblanadi:
F = ma=.1 kg*1 m/s²⁼1N

Tajribalar shu narsani ko'rsatadiki, agar har xil jismlarga (turli massali jismlarga) ayni bir kuch ta'sir qilsa, jismning massasi bilan uning tezlanishi ko'paytmasiga teng bo'lgan kattalik ayni bir xilligicha qolaveradi. Bu xulosa Nyutonga harakatning muhim qonunini (ikkinchi qonunini) ta'riflab berishga imkon yaratdi.

Jismga ta'sir etuvchi kuch jismning massasi bilan uning shu kuch ta'sirida olgan tezlanishi ko'paytmasiga teng.
Matematika tomonidan bu qonun F = ma formula bilan ifoda qilinadi, bu yerda F — kuchning moduli. F kuch va a tezlanish vektor kattaliklar bo'lgani uchun Nyutonning ikkinchi qonunini ifodalovchi formulani vektor shaklida quyidagicha yozish lozim:
F = ma.
Kuch jismga (nuqtaga) bergan tezlanish: a = F/m formula bilan aniqlanadi.