Jins hosil qiluvchi minerallarning xossalari tavsifini tuzish Reja

Andezitlar - plagioklaz, avgit va rogovaya obmankadan tashkil topgan jins. Zichligi 2200-2800 kg/m³, siqilishdagi mustahkamlik chegarasi 60–240 MPa. Andezit kislota ta’siriga va issiqqa chidamli. Qurilishda asosan kislotalar ta’siriga chidamli betonlar uchun yirik to‘ldirgich sifatida hamda kislota saklaydigan hovuz devorlarini qoplashda ishlatiladi.
Traxitlar – zichligi kamroq bo‘lgan jins. Zichligi 2200 kg/m³, siqilishdagi mustahkamlik chegarasi 50–100 MPa. Rangi och sariq yoki kulrang. Ular devor ashyolari hamda betonlar uchun to‘ldirgich sifatida ishlatiladi.
Vulqon tufi – pushti yoki binafsha rangda uchraydigan, zichlashib va yopishib qolgan vulqon kulidan iborat g‘ovakdor tog‘ jinsi. Zichligi 1100–1300 kg/m³, siqilishdagi mustahkamlik chegarasi 8–12 MPa va issiqlik o‘tkazuvchanlik koeffitsienti 0,3–0,4. Qurilishda, asosan, devor ashyolari (bloklar) sifatida ishlatiladi. Tuf chiqindilari esa engil betonlar uchun to‘ldirgich sifatida foydalaniladi.
Pemza – shishasimon serg‘ovak engil jins. U vulqondan otilgan mayda lava tomchilarining havoda sovishga ulgurmay o‘zaro yopishib qolishidan hosil bo‘lgan. Tarkibida kremniy (75 %gacha) va alyumin oksidi bor. Och sariq rangda bo‘ladi. Pemzaning zichligi 300–600 kg/m³, siqilishdagi mustahkamlik chegarasi 0,4–4 MPa. Sovuqqa chidamli va issiqlikni kam o‘tkazadigan ashyo. Uning kukuni bog‘lovchi moddalar uchun faol qo‘shilma, qumi esa engil beton va qorishmalar uchun to‘ldirgich sifatida ishlatiladi. Kamchatka, Armaniston va Kavkaz hududlarida pemza zaxiralari ko‘p.


Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Berlin YU. A., Sыchev YU. I., Kipnis L. G. “Materialovedenie dlya kame-neobrabotchikov”. Leningrad.: Stroizdat; Leningradskoe otdelenie, 1990.
   
2. 
   Orlov A. M. “Dobыcha i obrabotka prirodnogo kamnya». – Moskva.: Stroyizdat, 1977.
   
3. 
   GOST 4001 – 84. Tog‘ jinslaridan tayyorlangan devorbop toshlar. Tex-nik shartlar.
   
4. 
   O‘zRST 754 – 96. Yo‘l qoplamalari uchun buruschatkali toshlar. Texnik shartlar.
   
5. 
   O‘zRST 755 – 96. Tog‘ jinslari asosidagi bort toshlari. Texnik shart-lar.
   
6. 
   GOST 9480 – 89. Tabiiy toshdan arralangan qoplama toshlar. Texnik shartlar.
   
7. 
   GOST 9479 – 84. Qoplama buyumlar ishlab chiqarish uchun tabiiy tosh-lardan olinadigan bloklar. Texnik shartlar.