Jinoyat huquqi va kriminologiya

 

 

 

 

61 

 

XULOSА 

 

Jinoiy-huquqiy liberallashtirish jarayonida jazo tayinlash, xususan, bir necha 

jinoyatlar  sodir  etganlik  holatida  jazo  tayinlash  to’g’risidagi  qonun  normalari 

yuzasidan  ham  bir  qancha  islohotlar  amalga  oshirildi.  Shu  bilan  birga  aytish 

kerakki,  inson  va  fuqaro  huquqlarini  ta’minlash,  odillik  va  insonparvarlik 

prinsiplarini  ro’yobga  chiqarishda  jazo  tayinlash  amaliyotida,  umuman  jinoyat 

qonunchiligida yetarlicha kamchilik va muammolar borligi tadqiqotimiz davomida 

ko’rib  chiqildi.  Bir  necha  jinoyatlar  uchun  jazo  tayinlash  tartibini  yanada 

takomillashtirish,  uning  samarali  mexanizmini  ishlab  chiqish,  ushbu  holatda 

javobgarlikni  belgilovchi  normalari  va  asoslarni  aniqlashtirishni  bugun  davr  talab 

qilmoqda.  

 

Bir  necha  jinoyat  uchun  jazo  tayinlashda  odillik  prinsipi  mavzusida  olib 

borgan  tadqiqotimiz  natijasida  quyidagi  xulosalarga  keldik  va  quyidagi  takliflarni 

ilgari suramiz:  

 

1. Bir qancha jinoyat sodir etish shakli sifatida takroran jinoyat sodir etishni 

Jinoyat  kodeksidan  chiqarish  va  jinoyatlar  majmui  va  retsidiv  jinoyatni  qoldirish. 

Shuningdek,  Jinoyat  kodeksi  Maxsus  qisminig  47  ta  moddasidan  takroran  jinoyat 

sodir etishni kvalifikatsiyalovchi belgi sifatida chiqarish. 

 

2.  Jinoyat  kodeksi  59-moddasi  birinchi  qismini  quyidagi  tahrirda  yangidan 

qabul qilish maqsadga muvofiq bo’lar edi: 

“59-modda. Bir qancha jinoyat sodir etganik uchun jazo tayinlash 

 

Shaxs  Jinoyat  kodeksi  Maxsus  qismining  turli  moddasida  yoki  bir 

moddasida  yoki  bir  moddasining  bitta  qismida  yoki  turli  qismlarida  nazarda 

tutilgan  ikki  yoki  undan  ortiq  jinoyatni  turli  vaqtlarda  sodir  etsa  yoxud  bir 

qilmishi bilan Maxsus qism turli moddalarida nazarda tutilgan  ikki yoki undan 

ortiq jinoyatni sodir etsa, ulardan birortasi uchun ham sudlangan bo’lmasa, sud 

ushbu Kodeksning 54-moddasida nazarda tutilgan qoidalarga muvofiq har qaysi 

qilmish  uchun  jazo  tayinlab,  so’ngra  tayinlangan  yengilroq  jazoni  og’irrog’i 

bilan qoplash yoxud tayinlangan jazolarni to’la yoki qisman qo’shish yo’li bilan 

jinoyatlar majmui bo’yicha jazo tayinlaydi.” 

62 

 

 

3. JK 59-moddasi sakkizinchi qismini quyidagi tahrirda bayon qilishni taklif 

qilamiz: “Bunday holda har ikkala hukm bo’yicha tayinlangan jazolarni qisman 

yoki  to’la  qo’shish  orqali  yagona  jazo  tayinlanadi.  Birinchi  hukm  bo’yicha 

tayinlangan  jazoning  o’talgan  qismi  uzil-kesil  tayinlangan  jazoning  o’talgan 

qismi deb hisoblanadi”. 

 

4.  Jinoyatlar  ideal  jami  va  jinoyatlar  real  jami  uchun  jazo  tayinlashning 

alohida tartiblarini, shuningdek, retsidiv jinoyat  uchun  ham alohida tartibni  ishlab 

chiqish. 

 

5. O’zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumi tomonidan yangi qaror qabul 

qilinib, unda:  

 

-  bir  necha  jinoyat  uchun  axloq  tuzatish  jazosi  tayinlanayotganda  ularning 

ish  haqidan  ushlab  qolish  foizlari  har  xil  bo’lsa,  eng  past  foizni  uzil-kesil  jazo 

uchun tayinlash to’g’risida qoida kiritilishi maqsadga muvofiq bo’lar edi; 

 

-  bir  necha  jinoyat  uchun  jarima  jazosi  tayinlanayotganda  alohida-alohida 

jazo  tayinlash  vaqtida  har  bir  jinoyat  sodir  qilingan  vaqtdagi  eng  kam  oylik  ish 

haqlari  miqdoridan  kelib  chiqqan  holda  jarimaning  summasini  belgilab  olib,  uzil-

kesil jazo tayinlashda summalarni qo’shish to’g’risida tushuntirish berilishi kerak. 

Yoxud  uzil-kesil  jazo  tayinlashda  alohida-alohida  tayinlangan  jazolardan  qancha 

miqdordan  olinganligini  ko’rsatib,  shu  miqdorlar  bo’yicha  tegishli  eng  kam  oylik 

ish  haqidan  kelib  chiqib,  uzil-kesil  jazo  tayinlash  to’g’risida  ko’rsatma  berilsa 

maqsadga muvofiq bo’lar edi; 

-  shuningdek,  “agar  bir  necha  jinoyatlar  uchun  qo’shimcha  jazolar  tariqasida 

muayyan  huquqdan  mahrum  qilish  tayinlansa  va  ular  turli  xil  huquqlarni  nazarda 

tutsa, ular alohida tayinlanadi” tarzida qoida belgilab qo’yishni maqsadga muvofiq 

deb o’ylaymiz.  

  

 

 

63 

 

Foydаlаnilgаn аdаbiyotlаr ro’yxаti 

Rahbariy adabiyotlar: 

 

1.  Karimov  I.А.  Xavfsizlik  va  barqaror  taraqqiyot  yo’lida.  T.6.  –T.: 

O’zbekiston, 1998. – 429 b.  

 

2. Karimov I.А. Аdolat – qonun ustuvorligida. Ikkinchi chaqiriq O’zbekiston 

Respublikasi  Oliy  Majlisi  oltinchi  sessiyasidagi  nutqi.  //  “Xalq  so’zi”.  2001.  30- 

avgust. 

 

3. Karimov I.А. Qonun va adolat ustivorligi erkin va faravon hayot kalitidir. 

“Xalq so’zi”, 2004 yil 18-sentabr. 

 

4. Karimov I.А. Inson, uning  huquq  va erkinliklari – oliy qadriyat. T. 14. – 

Toshkent: O’zbekiston, 2006. –280 b. 

 

5. Karimov I.A. O'zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi 

va  Senatining  qo’shma  majlisidagi  “Mamlakatimizda  demokratik  islohotlarni 

yanada  chuqurlashtirish  va  fuqarolik  jamiyatini  rivojlantirish  konsepsiyasi”  nomli 

ma’ruzasi. – T.: “O’zbekiston”, 2010. 

 

6.  Karimov  I.А.  Demokratik  islohotlarni  yanada  chuqurlashtirish  va 

fuqarolik  jamiyatini  shakllantirish  –  mamlakatimiz  taraqqiyotining  asosiy 

mezonidir. T.19. –Toshkent: O’zbekiston, 2011. – 360 b. 

 

7. Karimov  I.A. Mamlakatimizni 2015-yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish 

yakunlari  va  2016-yilga  mo‘ljallangan  iqtisodiy  dasturning  eng  muhim  ustuvor 

yo‘nalishlariga  bag‘ishlangan  Vazirlar  Mahkamasining  kengaytirilgan  majlisidagi 

ma’ruzasi // “Xalq so’zi”. 2016-yil  17-yanvar. 

Normativ-huquqiy hujjatlar: 

 

1. O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. – T.: “O’zbekiston”, 2014.  

 

2.  O’zbekiston  Respublikasining  Jinoyat  kodeksi  (2015-yil  1-oktabrgacha 

bo’lgan o’zgartish va qo’shimchalar bilan). Rasmiy nashr. – T.: “Adolat”, 2015. – 

480 b.  

 

3.  O’zbekiston  Respublikasining  Jinoyat-protsessual  kodeksi  (2015-yil  1-

sentabrgacha  bo’lgan  o’zgartish  va  qo’shimchalar  bilan).  Rasmiy  nashr.  –  T.: 

“Adolat”, 2015. – 786 b.  

64 

 

 

4.  O’zbekiston  Respublikasining  Jinoyat  kodeksiga  sharhlar.  –T.:  “Аdolat”, 

1997. – B.56-65. 

 

5.  O’zbekiston  Respublikasining  “Sudlar  to’g’risida”gi  Qonuni  // 

O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisining  Аxborotnomasi,  2001  y.,  1-2-son,  10-

modda;  2002  y.,  1-son,  20-modda;  2004  y.,  1-2-son,  18-modda;  O’zbekiston 

Respublikasi  qonun  hujjatlari  to’plami,  2004  y.,  51-son,  514-modda;  2007  y.,  29-

30-son,  296-modda;  2009  yil,  52-son,  553-modda;  2011  y.,  16-son,  162-modda; 

O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisi  palatalarining  Аxborotnomasi,  2007  y.,  6-

son, 249-modda; 2012 y., 38-son, 433-modda; 2014 y., 4-son, 45-modda. 

 

6.  O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  sudi  Plenumining  2006-yil  1-fevralda 

qabul  qilingan  “Sudlar  tomonida  jinoyat  uchun  jazo  tayinlash  amaliyoti 

to’g’risida”gi 1-son qarori. 

 

7.  O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  sudi  Plenumining    2008-yil  15-mayda 

qabul  qilingan  “Bir  necha  jinoyat  sodir  etilganda  qilmishni  kvalifikatsiya  qilishga 

doir masalalar to’g’risida” gi 13-son qarori 

Darslik va o’quv qo’llanmalar: 

 

1.  M.Usmonaliyev.  Jinoyat  huquqi  (Umumiy  qism).  Oliy  o’quv  yurtlari 

uchun darslik. – T.: “Yangi asr avlodi”, 2005. – 662 b. 

 

2.  Usmonaliyev  M.  Jazo  tayinlash.  O’quv  qo’llanma.  –  T.:  “Yangi  asr 

avlodi”, 2003. – 120 b.  

 

3.  Rustamboyev  M.H.  Jinoyat  huquqi  (Umumiy  qism).  Oliy  O’quv  yurtlari 

uchun darslik. – T.:  “ILM ZIYO”, 2005. – 480 b. 

 

4.  Rustamboyev  M.H.  O’zbekiston  Respublikasi  jinoyat  huquqi  kursi. 

Umumiy  qism.  I  tom.  Jinoyat  to’g’risida  ta’limot  //  OTM  uchun  darslik.  –  T.: 

“ILM ZIYO”, 2010. – 400 b. 

 

5.  Rustamboyev  M.H.  O’zbekiston  Respublikasi  jinoyat  huquqi  kursi. 

Umumiy qism. II tom. Jazo to’g’risida ta’limot // OTM uchun darslik. – T.: “ILM 

ZIYO”, 2011. – 304 b. 

 

6. Rustamboyev M.H. O’zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksiga sharhlar. 

Umumiy qism. – T.: “ILM ZIYO”, 2006. – 608 b. 

65 

 

 

7.  Jinoyat  huquqi.  Umumiy  qism:  Darslik  (To’ldirilgan  va  qayta  ishlangan 

ikkinchi  nashri)  /  R.  Kabulov,  A.A.  Otajonov  va  boshq.  –  T.:  O’zbekiston 

Respublikasi IVV Akademiyasi, 2012. – 448 b.  

 

8.  Rustamboyev  M.H.,  Tuxtasheva  U.A.  O’zbekiston  Respublikasida  sud 

hokimiyati  va  sud-huquq  islohotlari:  ilmiy-publitsistik  nashr  –  T.:  TDYuI 

nashriyoti, 2009. – 559 b. 

 

9.  Sud-huquq  tizimini  isloh  etish:  o’quv-uslubiy  majmua.  –  O’zbekiston 

Respublikasi  Adliya  vazirligi  Toshkent  davlat  yuridik  instituti  –  T.:  “Adolat”, 

2011. – 80 b.  

Ilmiy adabiyotlar va maqolalar: 

 

1.  Якубов  А.С.,  Матлюбов  Б.  Совокупность  преступлений  и  ее  виды  // 

Ҳуқуқ. Право. Law. – Toshkent, 2000.  

 

2. Matlyubov B. Jinoyat huquqida jinoyatlarning real majmui tushunchasi va 

belgilari // Demokratlashtirish va inson huquqlari, – Toshkent, 2002.  

 

3.    Ochilov  H.  Jinoyat  majmui:  ularga  jazo  tayinlash  tartibi  to’g’risida  // 

Hayot va qonun. – Toshkent, 2004.  

 

4.  Sud-huquq  islohotlari:  hozirgi  holati  va  takomillashtirish  istiqbollari. 

Ilmiy-amaliy konferensiya materiallari. 2007-yil 17-may. – T.: TDYuI, 2007. 

 

5. Sud-huquq islohotlarini yanada takomillashtirish jarayonida fuqarolarning 

huquq  va  manfaatlarini  himoya  qilishning  dolzarb  muammolari.  –  T.:  TDYuI, 

2009.  

Davriy nashr va jurnallar: 

 

1.  O’zbekiston    Respublikasi  IIV  Akademiyasining  Axborotnomasi.  – 

Toshkent, 2014. - № 4.  

 

2.  O’zbekiston  Respublikasi  Oliy  sudi  axborotnomasi.  –  Toshkent,  2015.  - 

№ 1. 

 

3.  O’zbekiston  Respublikasi  Bosh  prokuraturasi  Oliy  o’quv  kurslari 

axborotnomasi. – Toshkent, 2013. - № 3.  

 

 

66 

 

Internet saytlari: 

 

1. http://www.lex.uz 

 

2. http://www.cyberleninka.ru 

 

3. http://www.elibrary.ru 

 

4. http://www.consultant.ru 

 

5. http://www.juris.de 

 

6. http://www.pravo.ru