Javodbek yo q ubo V ergash hayitboyev huquqshunoslik

Ishonchnoma.
F u q a r o lik h u q u q , va m ajb u riy a tla rin i a m alg a 
oshirish m a q sad id a vakillik institutini q o i l a s h bir q a to r sabablarga 
b o g i i q . Ba'zi hollarda shaxs (fuqaro yoki yuridik shaxs) q o n u n d a
belgilangan cheklashlar (masalan, voyaga yetmaganligi) tufayli u 
yoki bu x atti-harakatni amalga oshirish huquqiga ega b o im a y d i.
B o s h q a h o l l a r d a u yo k i bu x a t t i - h a r a k a t l a r n i s o d i r etish 
im koniyatining b o im a slig in i ifodalovchi faktik holatlarga b o g i i q
b o ia d i. M asalan, shaxsning kasalligi, uzoq, muddatli xizmat safarida 
b o ig a n lig i va hokazo.
B arch a k o 'r s a t i b o 'tilg a n h o lla rd a vakillar m a z k u r shaxslar 
m anfaatini ko'zlab huquqiy aham iyatga ega xatti-harakatlarni sodir 
etish h u q u q ig a q o n u n (m asalan, o ta -o n a la r, hom iylar, k o rx o n a
rahbarlari va hk.), m a ’muriy hujjat (lavozimga tayinlash) yoxud 
s h a rtn o m a yoki ishonchnom a tufayli ega b o ia d ila r .
S h u n d a y qilib, is h o n c h n o m a yozm a v a k o la tn o m a d a n ib o rat 
b o i i b , uni bir shaxs boshqa shaxsga uchinchi shaxs oldida vakillik 
qilish uchun beradi, u n d a vakilning alo h id a v akolatlari belgilab 
qo'yiladi.
Ishonchnom a bir taraflam a kelishuv b o i i b , uni amalga oshirish 
uchun taraflardan birining xohish-irodasi b o iis h i yetarlidir. Vakil 
vakolatlarining m azm uni h a m d a hajm iga k o 'r a . ishonchnom a uch 
turga b o iin a d i: umumiy ( m a i u m davr m obaynida turli harakatlarn i 
am alga oshirish mumkinligi nazard a tutiladi); maxsus ( m a i u m vaqt 
ichida bir turdagi bitimlarni amalga oshirish uchun beriladi) ha m d a
birlamchi, y a ’ni bitta va aniq, belgilangan harakatni amalga oshirish 
uchun beriladi.
U m um iy qoidaga asosan, tuzilgan ishonchnom a oddiy yozma 
shaklda b o iis h i nazard a tutiladi. Shu bilan birga, notarial shaklni 
talab etadigan bitim tuzish uchun ishonchnom a (masalan, ko 'ch m as 
mulkni sotish b o 'y ich a bitimlar)ni albatta notarius tasdiqlashi shart.
79
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Bu qoida boshqa shaxsga mulkni ishonib topshirish uchun beriladigan 
is h o n c h n o m a la r g a h a m tegishli b o 'lib , ular h a m F K g a b in o a n
notarial tartib d a tasdiqlanishi kerak.
F K g a binoan, alohida shaklda rasmiylashtirilgan s h a rtn o m a la r 
notarial tasdiqlangan sh a rtn o m a g a tenglashtirilishi nazard a tutiladi, 
M asalan, harbiy xizmatchilarning ishonchnomalarini — harbiy qism 
kom andiri, ozodlikdan m a h ru m etish joylarida b o 'lg an m a h k u m - 
l a r n i n g i s h o n c h n o m a s i n i — m a z k u r m u a s s a s a n i n g b o s h l i g 'i
tasdiqlashi kerak.
Ishonchnom ani uni bergan shaxs imzolaydi. Basharti, uni yuridik 
shaxs beradigan bo'lsa, m azk u r tashkilot rahbari yoki t a ’sis hujjatlari 
b o 'y ic h a b u n d a y v a k o la t berilgan shaxs s h a r tn o m a n i imzolaydi 
ha m d a unga m azk u r tashkilotning m uhri bosiladi.
D avlat va munitsipal m ulkka asoslangan, shuningdek, pul ham da 
b o s h q a m u lk iy q im m a tlik la r n i olish va b erish g a m o 'lja lla n g a n
is honchnom alarni m a z k u r tashkilotning bosh hisobchisi imzolashi 
kerak.
Ish o n ch n o m a uchun eng m uhim shart uning amal qilish m u d d ati 
h i s o b l a n a d i . U uch y ild a n o s h m a s lig i k e r a k . M a z k u r n o r m a
i m p e r a t i v b o ' l i b , m a z k u r i s h o n c h n o m a n i b e r g a n s h a x s uni 
o'z gartirm asligi kerak. Basharti is h o n c h n o m a d a m u d d a t k o 'rs a - 
tilmagan bo'lsa, u o 'z kuchini bir yil d a v o m id a saqlab qoladi.
T u z i l g a n s a n a s i k o ' r s a t i l m a g a n i s h o n c h n o m a n o q o n u n i y
hisoblanadi.
C het elda harakatlarni amalga oshirish uchun berilgan va notarial 
s h a k ld a r a s m iy la s h tirilg a n i s h o n c h n o m a , a m a l qilish m u d d a t i
ko'rsatilm agan taqdirda ham , to bekor qilinguniga q a d a r amal qiladi. 
I s h o n c h n o m a b e rg a n shaxs x o h la g a n v a q t d a uni b e k o r qilishi, 
ishonchnom a berilgan shaxs esa, xohlagan vaqtda undan voz kechishi 
m u m k in . O 'z b e k is to n R espublikasi F K d a i s h o n c h n o m a d a n voz 
k ec h ish h o l l a r i d a vakil h a m d a u c h in c h i sh ax s u c h u n m a ’lu m
k afolatlar mavjud. M a z k u r k afolatlar sh u n d an iboratki, ishonch­
nom ani qaytarib olayotgan shaxs bu h a q d a m a n fa a td o r vakil h a m d a
uchinchi shaxslarga x a b a r berishi kerak. Vakilga ishonchnom ani 
d arhol qaytarish majburiyati yuklanadi.