Жараёни ва ўзбекистон ёшлари”

“Айтинг: “Бандалари учун 
чиқарган Аллоҳнинг зийнатини ва пок ризқларни ким ҳаромга чиқарди?”
оятига мувофиқ рухсат беради [1. 154].
Шунингдек, кейинги масалада ипак толасидан тўқилган қаттиқ кийим - 

---

55
Дунё глобаллашув жараёни ва Ўзбекистон ёшлари
кимхоб (Кимхоб – урушда кийилган кийим. Инсон кўкраги ва олд танасини 
ўқлардан ҳимоя қилувчи совутни ичидан кийилган кийим) ҳақида Абу Юсуф ва 
Имом Муҳаммад уруш вақтида совутни ичидан кийса бўлади, деб рухсат берган. 
Абу Ҳанифа эса макруҳ санаган [2. 888].
Демак, эркак кишиларга кийим кийишда ипак матодан сақланиш тавсия 
қилинган. Чунки у жуда ҳам майин бўлиб, эркакларга хос сифатлардан эрка-
кларни чиқариб юборади. Ипак либос аёлларга хос бўлиб, уларга зийнат ва кўрк 
бағишлайди.
Ҳозирги кунда афсуски, “оммавий маданият”га эргашган ёшлар орасида 
кийим кийишда миллий анъаналарга беъэтиборлик Ғарб услубидаги кийимлар-
га ружуъ қўйиш кучайиб бормоқда. Бу эса бизнинг жамиятга Ғарб маданияти ва 
урф-одатлари ҳам кириб келишига сабаб бўлмоқда. Шу боис ҳам ёшларимизни 
миллий ва диний қадриятларга садоқат руҳида тарбиялаш ота-оналар олдида 
турган муҳим вазифаларидан бири саналади.
“Оммавий маданият”нинг яна бир кўринишларидан бири бу турли хил 
тақинчоқ тақишдир. Бу ҳолатларнинг эркак кишилар орасида тарқалиши эса 
миллий ва диний қадриятларимизга зид ҳисобланади.
“Ал-Фиқҳ ан-нофеъ” асарида бу ҳақида алоҳида тўхталиб, эркак кишиларга 
тилла ва кумушдан ясалган тақинчоқларни тақиш ман этилиши, аёлларга эса 
рухсат берилгани айтилади [2. 889]. Шунингдек, эркак кишиларга фақатгина ку-
муш узук, камар (белбоғ) ва қиличнинг ушлайдиган жойи кумушдан бўлишига 
рухсат берилади.
Бугунги кунда учрайдиган тиллодан ясалган никоҳ узукларини тақиш 
ҳам Ғарбдан кириб келган маданиятлардан биридир. Миллий ва диний 
қадриятларимизда эркак кишиларга тиллодан узук тақишга рухсат берилмайди. 
Никоҳ маросимларида ҳам бундай одат бўлмаган. Лекин аёлларга тилло ва ку-
муш тақинчоқлар маҳр сифатида бериш одати бўлган. 
“Нофеъ”нинг давомида Самарқандий ўғил болаларга ҳатто чақалоқ бўлса 
ҳам ипак либос кийдириш ва тиллодан бўлган тақинчоқлар тақишни макруҳ, деб 
айтади [2. 890]. 
Бу билан олим ёш болаларни чақалоқлигидан бошлаб, тўғри тарбия қилиш 
лозимлигини таъкидлайди. Ёшлигидан чиройли тарбия топган бола, катта 
бўлганида ҳам адашмайди.
Аммо ҳозирги вақтда ёшу катталар орасида зебу зийнтага берилиш, дабдаба-
бозлик, ҳашамкорлик каби иллатлар кучайиб бормоқда. Бу эса уларнинг миллий 
ва диний қадриятларимиздан узоқлашаётганликлари, ўзга маданиятларга кўр-
кўрона тақлид қилаётганликлари натижасидир. 
Бу ҳолатлар айниқса, кундалик ишлатиладиган уй-рўзғор буюмларидан тор-
тиб, меҳмонлар учун ишлатиладиган анжомлар, тўй-ҳашамда фойдаланиладиган 
идиш-товоқларда ҳам ўз аксини топган. Бу ҳолат ислом динида исроф хисобла-

---

56
Дунё глобаллашув жараёни ва Ўзбекистон ёшлари
ниб, бундай қилишдан қайтарилган. Носируддин Самарқандий ҳам китобида бу 
ҳақида келтириб, “эркак ва аёл кишиларга ейдиган, ичадиган, ҳушбўйланадиган 
ва кундалик ишларда фойдаланадиган идишлари кумуш ва тиллодан ясалган 
бўлиши жоиз эмас”, – дейди [2. 890]. Бунга Расулуллоҳ (с.а.в.)нинг