Jar o’quv markazi biologiya – 1

Variant – 25 Biologiya
1. Quyida berilgan irsiylanish qonuniyatlarining qaysi birida xatolik mavjud? A) Sariq silliq belgiga ega bo’lgan no’xatlarning fenotipi asosida genotipi gomozigota yoki geterozigota ekanligini aniqlash mumkin

B) Bir-biriga birikkan genlar guruhining soni muayyan turdagi xromosomalarning gaploid soniga mos keladi.Ular olchada 16 ta, tog’olchada 8 ta bo’ladi. C) Urug’lanish jarayonida urg’ochi va erkak organizm gameta larining tasodifan uchrashish ehtimoli barchasi uchun bir xil bo’ladi.

D) Diduragay chatishtirishda genlarning turli kombinatsiyalari natijasida belgilarning mustaqil holda taqsimlanishi, agarda noallel genlar har xil gomologik xromosomalarda joylashgan bo’lsagina amalga oshadi.
2. Gen kasalligiga ega ayol tibbiy-genetik maslahat markaziga muroojat qildi, ayolning nasl-nasabi o’rganib chiqilib uning kasalligi haqida quyidagi xulosalar olinadi: 1) kasallikning ayollarda va erkaklarda uchrash ehtimoli bir xil; 2) ota-ona sog’lom oilada kasal farzandlar tug’ilishi mumkin; 3) oilada ota-ona kasal bo’lsa faqat kasal farzandlar tug’iladi; 4) kasallik kam uchraydi va barcha avlodlarda kuzatilmaydi.

Ayol qaysi tipdagi gen kasalligi bilan og’riganligini aniqlang. A) Y xromosoma bilan bog’liq gen kasalligi

B) autosomadagi retsessiv genga bog’liq kasallik C) autosomadagi dominant genga bog’liq kasallik

D) jinsiy X xromosoma bilan

3. Odamlarda tug’ma karlik, albinizm, silga moyillik autosomada joylashgan genlar orqali irsiylanadi. Silga moyil, albinos, normal eshitadigan odamning genotipini aniqlang.

A) AAbbCc B) Aabbcc C) aaBBcc D) aabbCC

4. Qaysi javobda noto’g’ri ma’lumot berilgan?

A) fenilalanin aminokislotasini bir xil nukleotid kodlashi mumkin.

B) barcha hayot shakllarida guanine va sitozin uchraydi

C) bug’doy diploid navining mikrosporasidagi xromosomalar soni 14 ta

D) barcha hayot shakllarida adenin va sitozin uchraydi
5. Qaysi javobda endoplazmatik to'rga xos xususiyatlar to'g'ri ko'rsatilgan?

1) o'simliklarda qo'shni hujayralaming endoplazmatik to'rlari tutashgan bo'ladi;2) hayvonlarda qo'shni hujayralaming endoplazmatik to'rlari tutashgan bo'ladi;3) vakuola hosil qiladi;

4) yangi lizosoma hosil qilish mumkin; 5) yadroning tashqi membranasi bilan tutashadi; 6) yadroning ikkala membranasi bilan tutashadi.

A) 2, 4, 5 B) 1,3, 4, 5 C)1,3,4,6 D) 1.2,3,5

6. Berilgan atamalarni ularga mos keluvchl ta’riflari bilan juftlang.

1) turgor; 2) plazmollz; 3) deplazmoliz; 4) buferlik;

a) hujayraning kuchsiz ishqoriy holatni saqlab turishi;

b) vakuolaga suv klrlb, hujayraning tarangligini saqlashi;

c) hujayra tarangligining yo'qolishi; d) tarangligi yo'qolgan hujayraning toza suvda o‘z holatiga qaytishi.

A) 1 -b, 2-c, 3-d, 4-a B) 1 -d, 2-c, 3-b, 4-a

C) 1 -a, 2-b, 3-c, 4-d D) 1 -c, 2-b, 3-a, 4-d
7. Qaysi javobda keltirilgan organizmlarda xloroplasti yo'q?

1) nitella; 2) baliqko'z; 3) xrookokk; 4) quyonsuyak; 5) ulva;

6) rizosfera; 7) pseudomonas; 8) nostok.

A) 3, 4, 5, 8 B) 2, 6, 7, 8 C)1,3, 5, 8 D) 1, 2, 4, 6, 7

8. Qaysi javobda jumagul o'simligiga xos ma’lumotlar to'g'ri ko'rsatilgan?

1) gulqo'rg'oni murakkab; 2) "Qizil Kitob'ga kiritilgan;

3) bug'doydoshlar oilasiga mansub; 4) gulqo'rg'oni oddiy gultojsimon; 5) urug'chisi ko'p; 6) loladoshlar oilasiga mansub.

A) 1, 2, 3, 4 B) 4, 5, 6 C) 2, 4, 6 D) 1, 3, 5 9.

9.Nerv tizimining tug'ma xususiyatlariga bog'liq tormozlanish turlari to'g'ri berilgan javobni aniqlang.

1) tashqi tormozlanish; 2) chegaradan tashqarl tormozlanish;

3) so'nish tormozlanish); 4) kechikish tormozlanishi.

A) 1,2 B) 1, 3, 4 C) 2, 4 D) 3, 4

10. Qaysi javobda zaxkash va yomg'ir chuvalchangi uchun umumiy bo'lgan belgilar to'g'ri ko'rsatilgan?

1) qon aylanish sistemasining tuzilishi; 2) ayirish sistemasining tuzilishi; 3) tuproqni chirindiga boyitadi; 4) suv havzalarinmg tozalanishiga yordam boradi; 5) tuproqni yumshatib boradi;

6) nafas olish sistemasining tuzilishi; 7) germafrodrt organizm;

8) halqum atrofi nerv haiqasining bo'lishi.

A) 2, 5, 8 B) 3, 4, 5, 7 C)1,3, 5, 7 D) 3,4,6
11. Miya po'stlog'i nerv hujayralaril qanday ketma-ketllkda qavat hosll qilib joylashadi?

1) nerv hujayralarining kalta o'simtalari; 2) yulduzslmon nerv hujayralari; 3) donasimon nerv hujayralari; 4) yirik piramida simon hujayralar; 5) piramidasimon huiayralar; 6) duksimon nerv hujayralari.

A) 1,2,3.4,5,6 B) 1,4,2,5,3,6 C) 1,3,5,2,4,6 D) 1.2. 3,6, 5.4
12. Olimlar va ularning kashliyotlarini juftlab ko'rsating.

1) K. Landshteyner; 2) L. Montane; 2) I. Mechnikov;

4) Ya. Yanskiy;

a) OITS viruslni aniqlagan; b) eritrotsitiarda agglutinogen, plazmada agglutinin borliglni aniqlagan; c)kasalliklarning oldlni olish uchun vaksina va qon zardoblarini tayyorlashnl takllf qilgan; d) eritrotsltlardagi rezus omilni aniqlagan.

A) 1 -a; 2-d; 3-c; 4-b B) 1 -d; 2-a, 3-c; 4-b, d

C) 1-b, d; 2-c; 3-a; 4-d D) 1-b, d; 2-a; 3-c; 4-b
13. Magnoliyasimonlar uchun xos xususiyatlami aniqlang.

1. 
   O’zbekistonda 700 ga yaqin turi o'sadi; 2.poyasi kambiyli, yo'g'onlasha oladi;3.murtakdagi ildlzcha tez nobud bo'ladi; 4.barg yaprog'i patsimon yoki panjasimon tomirlangan; 5.bargi yoysimon yoki parallel tomirlangan; 6. gulqo'rg'oni ko'pincha murakkab; 7.unayotgan o'simlik urug'pallabargi yer ostida qoladi.
   

A) 2, 4, 6 B) 1,2, 3,4 C) 1,5, 6,7 D) 1, 3, 5, 7
14. Chittakka xos bo'lgan xususiyatlarni ko'rsating.

1) chumchuqsimonlar turkumiga mansub; 2) voyaga yetganda ham fitofag, ham entomofag hisoblanadi; 3) oziq taqchil bo'lganda lishayniklar oraslga yashirgan ozuqasini topib yeydi;

4) yil fasllariga qarab ko'chib yuradi; 5) daraxtlarning kovagiga uya quradi; 6) musicha bilan bir turkumga mansub.

A) 2, 3,5 B) 1,4,5 C) 2, 3, 6 D) 2, 4, 6
15. Taloq odam organizmida qanday funksiyalarni bajaradi?

1) eritrotsitlarni parchalash; 2) limfotsitlar ishlab chiqarish;

3) trombotsit hosil qilish; 4) qonni tozalash; 5) qonni zahira silatida to'plash; 6) leykotsitlarni parchalash; 7) immunitetni oshirishda ishtirok etish.

A) 1.2, 3.5, 7 B) 1,2, 4, 5,6 C)3, 4,5, 6 D) 1.2.3,4, 7

16 . Sog'lom odam chap qo'lining yassi (a) va uzun g'ovak (b) suyaklari sonini aniqlang.

A) a-2, b-2 B) a-0, b-1 C) a-1, b-0 D) a-1, b-1
17. Quyidagi belgilarni zuhrasoch (a) va suv qirqqulog'i (b) ga moslab ajrating.

1) ildizsiz mayda o'simlik; 2) ildizpoyali ko'p yillik o't;

3) sporalari iyun-avgustda hosil bo'ladi; 4) sporalari avgust-sentabrda hosil bo'ladi; 5) xar xil sporalar hosil bo'ladi;

6) bargi 2 karra patsimon bo'lingan; 7) barglar halqa hosil qilib joylashgan; 8) spermatozoidlari ikki xivchinli.

A.) a-1,4,8; b-2, 3,5 B.) a-2, 4. 7; b-1,3, 6

C. )a-1,4, 5; b-2, 3,8 D.) a-2, 3, 6; b-1,4, 5
18. Qaysi organizmlarning tanasi tallom deb ataladi?

1) xlorella; 2) nemalion; 3) batsidiya; 4) funariya; 5) nitella;

6) plaun.

A) 2, 3.5 B) 1,2,4 C) 2, 3, 6 D)1,4, 6
19. Oldingi oyoqlari besh (a), to'rt (b) va uch (c) barmoqli bo'lgan organizmlarni ko'rsating.

1) urchuqsimon kaltakesak; 2) povituxa; 3) gaga; 4) kazuar;

3) kvaksha; 6) gekkon, 7) gavial; 8) emu.

A) a-6, 7; b-2, 5; c-4, 8 B) a-2,6; b-5, 7; c-3, 8

C) a-1, 6, 8; b-7; c-3,4 D) a-6, 7; b-3, 4; c-2, 5
20. Qaysi o’simliklar piyozboshidan (I) tupini bo’lib (II) qalamchalaridan (III) ko’payadi?

a)fikus b) liliya c) sansevara d)komeliya e) aloe g) lola

A) I-b,d; II- c.e; III- a,g; B) I-b,g; II- c.d; III- a,e;

C) I-b,g; II- c.e; III- a,d; D) I-b,g; II- a.e; III- c,d;

21. Bir turga mansub bo`lgan va tog`larning janubiy yon bag`rida tarqalgan daraxtlar shimoliy yon bag`rida tarqalgan daraxlardan nimasi bilan farq qiladi. 1) shox-shabbasini ko`pligi 2) shox-shabbasini kamligi 3) pastligi 4) balandligi 5)shox-shabbasini kengligi 6)shox-shabbasini torligi

A) 1,4,5 B) 2,3,6 C)1,3,6 D) 1,4,6

22. Ohak chig'anoqli (I) va kremniy skeletli (II) sodda hayvonlar va ularning ahamiyatini aniqlang.

1. nursimonlar; 2.foraminifera;

a) ohaktosh konlarini hosilqilgan; b) jilvir qog'oz tayyorlashda foydalaniladi c) metallarni silliqlashda foydalaniladi d) zebziy-nat buyumlari tayyorlanadi

A) I-1,a; II-2,b,c B) I-2,b,c; II-1,a,d

C) I-1,b,c; II-2,a,d D) I-2,a; II-1,b,c
23. . Baqaning skeletiga xos bo'lgan xususiyatlarni belgilang.

1. ko'krak qafasi bo'lmaydi; 2. bo'yin umurtqalari bo'lmaydi; 3. bo'yin umurtqalari bosh suyagiga harakatchan birikkan; 4. qovurg'alar, ko'krak umurtqalari, to'sh suyagi ko'krak qafasini hosil qiladi; 5. orqa oyoqlari kamari harakatsiz birikkan uchta chanoq suyaklaridan iborat.

A) 1,2 B) 1,3,5 C) 2, 4 D) 3,4,5
24. Olimlarning ishlari bilan juftlab ko’rsating?

a) I .I .Mechnikov b)V.A.Basf c)I.P.Pavlov d)A.I.Ugolev e)K.Funk f)I.M.Sechenov j)V.A.Basov k)A.I.Ugolf l)I.M.Sechnikov m)N.I.Lunin

1)me’daga fistula o’rnatdi 2)kasalliklarga vaksina qo’llagan 3)so’lak beziga fistula o’rnatdi 4)vorsinkalarni aniqladi 5)organism uchun muhim moddalarni vitaminlar deb nomladi 6)muskul va paylardagi sezuvchanlikni o’gandi

A) a-2, c-1, d-4, e-5, f-6, j-3 B) b-1, c-3, e-5, k-4, l-6

C) a-2, c-3, d-4, e-5, f-6, j-1 D) a-2, c-3, d-4, m-5, f-6, j-1
25. . Tilyapiya qaysi sinfga kiradi?

A) baliqlar B) qushlar

C) sudralib yuruvchilar D) sutemizuvchilar
26. Siydik yo’li klokaga ochiladigan hayvonlarni belgilang?

1) tyin 2) triton 3) agama 4) bo’rsiq 5) cho’l toshbaqasi 6) arxar

A) 5,2,3 B) 3,1,5 C) 6,4,5 D) 3,2,4
27. Kunduzgi yirtqich qushlarni aniqlang?

A) ukki B) jo’rchi C) qirg’ovul D) boyo’g’li

28. Qo’ng’izlar (a) va kapalaklar (b) vakillarini juftlab ko’rsating.

1) mita 2) xonqizi 3) kalimma 4) belyanka 5) podaliya

A) a- 1,2; b-3,4,5 B) a- 1,2,5; b- 3,4

C) a- 1,2,3,5; b- 4 D) a- 2,4; b- 1,3,5

29. . Qavsi javobda ona asalariga mos keluvchl belgilar to'g'ri ko'rsatilgan?

1) nishtari bor; 2) nishtari yo'q; 3) ishchilarga nisbatan yirik;

4) ishchilarga nisbatan kichik;5) mo’ylovi rivojlangan; 6) ko'zi yaxshi rtvojlangan; 7) orqa oyog'idagi savatchada gul changini yig'adi; 8) og'zi kemiruvchi-so'ruvchi; 9) og'iz organi yaxshi rivojlanmagan; 10) mumdan kataR yasaydi; 11) urng'langan tuxum hujayradan rivojlanadi; 12) urug'lanmagan tuxum hujayradan rivojlanadi.

A) 2, 4. 6. 8. 12 B) 1,7,8, 10.11

C)1,3, 9, 11 D) 2, 3. 5, 6, 9. 12
30. Quyidagilarning bir marta olgan havosidan 2 marta nafas oladigan organizmlami, aniqlang.

1) gambuziya; 2) tukan; 3) kuropatka; 4) qizilquyruq; 5)chupchik; 6) ko'lbuqa; 7) gelikonius; 8) kapachi; 9) poliksina; 10) podalariy.

A) 1.5, 6, 7, 10 B)2, 3, 4, 6, 8 C) 5,7,9,10 D) 1,4, 6, 8