Жаћон иќтисодиёти ва дипломатия университети

Jahon xo‘jaligi rivojining asosiy bosqichlari va xususiyatlari. 
 
Bozor iqtisodi o‘z rivojida jamiyat ishlab chiqarish kuchlari va ishlab chiqarish 
munosabatlari rivoji darajasidagi o‘zgarishlarga muvofiq bir qator bosqichlarni bosib o‘tdi. 
Uning tarixi haqida so‘z borarkan, uning ayrim elementlari, jumladan, talab va taklifning o‘zaro 
bog‘liqligi necha yillardan beri mavjudligini ta’kidlab o‘tish kerak.
Lekin uzoq o‘tmishda ularning funksiyalari xususiy xarakterga ega bo‘lgan, 
kapitalizmning rivojlanishi bilan esa orttirgan o‘sha tizimni tashkil qiluvchilik rolini o‘ynagan 
emas. Birinchi navbatda yollanma mehnat tizimining rivojlanishi bilan bog‘liq yangi ishlab 
chiqarish munosabatlarining paydo bo‘lishi, ishlab chiqarish qurollarining takomillashishi, bug‘ 
mashinalarining ixtiro qilinishi mehnat unumdorligining keskin oshishiga yordam berdi, bu 
jamiyat taraqqiyotida muhim rol o‘ynab, tarixda yangi bir davrning kelganini bildirdi. Shuning 
uchun 1-bosqichning boshlanishini XVIII asr oxiriga - XIX asrning birinchi yarmiga ko‘chirish 
mumkin, bu davrda mazkur jarayonlar yetakchi tendensiya rolini kasb etdi. 
Binobarin, bu bo‘limda yangi davr kapitalistik (bozor) iqtisodi rivojining keyingi bosqichlari 
xususida gap boradi. 
 
1- bosqich: 
XIX asr o‘rtalaridan XX asrning birinchi choragini qamraydi XX asrning 20-yillar 
oxirigacha jamg‘armalar miqdorining keskin o‘sishi kapitalistik (bozor) iqtisodining o‘ziga xos 
xususiyati bo‘ldi. Bu: 
- ishlab chiqarish kengayishi miqyoslariga; 
- milliy daromad ko‘lamiga; 
- foydaga; 

---

- kapitalning ortiqcha to‘planishiga taalluqlidir. Lekin shuning bilan birga kapitalistik 
iqtisodning asosiy tasnifi o‘zgarmasdan qoldi. Darvoqe, u vaqtlarda o‘zgarishlar to‘g‘risidagi 
masala dolzarb emas edi, chunki XX asrning 20-yillarida G‘arbning yetakchi mamlakatlari 
xo‘jaliklari yuksak sur’atlar bilan rivojlanib, ishlab chiqarish yangi usulining tantanasini 
namoyish qilayotgan edi.