Jamurad yangiboyevich, amirov

Sog‘lom buzoq olish va saqlab qolish. Sog‘lom buzoq olish va uni saqlab 
qolish  poda  bosh  sonini  ko‘paytirish,  sifatini  yaxshilash  va  mahsulot  ishlab 
chiqarishni  ko‘paytirishda  muhim  omil  bo‘lib  hisoblanadi.  Bu  narsa  dastlab 
hayvonlarni  to‘g‘ri  tanlash  va  juftlash  natijasida,  qolaversa  qochirishni  to‘g‘ri 
tashkil  qilish,  bo‘g‘oz  hayvonlarni  me’yorda  oziqlantirish  va  saqlash,    ularni 
tug‘ishga to‘g‘ri tayyorlash va o‘tkazish,  tug‘ilgan buzoqlarga yaxshi sharoitlar 
yaratib berishdan iborat.  
Bo‘g‘oz sig‘irlarni va g‘unojinlarni oziqlantirish me’yorlar asosida amalga 
oshirilishi  kerak.  Unda  ularning  tirik  vazni,  sYemizligi,  bo‘g‘ozlik  davriga  va 
kelgusi  laktasiyadagi  sut  miqdoriga  qarab  amalga  oshiriladi.    Bo‘g‘ozlikning  

---

 
174 
ikkinchi  davridan  boshlab  albatta  homilaning  o‘sish  va  rivojlanishi  uchun 
qo‘shimcha  to‘yimli  moddalar  berilishini  taqoza  qiladi.  Bu  borada  sigirlarni 
bo‘g‘ozlik  davriga  qarab  sutdan  chiqarish  ham  muhim  ahamiyat  kasb  etadi. 
Sutdan chiqarish sigirning holati va sut mahsuldorligi asosida amalga oshiriladi.  
Bu  jarayon  sekin-asta  sigir  holatiga  zarar  ko‘rsatmagan  holda  o‘tkaziladi. 
Sigirlarni tug‘ishdan oldin dam  olishi shart, bu  davrda ular laktasiya  davomida 
yo‘qotgan,  to‘yimli  moddalarni  tanasida  to‘plab  oladi  va  ularda  homila  yaxshi 
rivojlanishi  uchun  to‘liq  sharoit  yaratiladi.    Bu  davr  sigirlar  mahsuldorligiga 
qarab  45-60  kun  bo‘lishi  kerak.  Ayniqsa  oriq  sigirlar  uchun  bu  muddat  10-15 
kunga o‘zaytirilishi maqsadga muvofiq hisoblanadi.  
Sigirlarni  sutdan  chiqarish  sekin  5-10  kun  davomida  amalga  oshiriladi. 
Dastlab ratsiondan sut haydovchi oziqalar (shirali va kuchli oziqalar) chiqariladi, 
sog‘imlar  soni  kamaytiriladi.  Dastlab  2  sog‘im
 
1  sog‘imga,  keyin  kun  ora  va 
xokazo,  3-4  l      sut  beradigan  sigirlar  birdan  sutdan  chiqarib  yuborilsa 
bo‘laveradi.               
Sigirlarni  tug‘ishdan  oldin  dam  olish  davomida  ularning  yelini  holatini 
kuzatib borish kerak, chunki shu davrda u tiklanib ko‘plab yangi bez hujayralari 
hosil  bo‘ladi,  bu  esa  ular  sut  mahsuldorligi  va  sutning  tarkibidagi  yog‘lilik 
darajasiga ta’sir qiladi.   
Bo‘g‘oz sigir va g‘unojinlar tug‘ishiga 7-10 kun qolganda tug‘ruq sexi yoki 
bo‘limiga  o‘tkaziladi.  Sigirlar  ratsionidan  hajmli  va  kuchli  oziqalar  chiqarib 
tashlanadi yoki kamaytiriladi. Ular bog‘lamasdan saqlanib iloji boricha har kuni 
yayratiladi. Oziqlantirish har bir hayvon holati,  tug‘ish muddatiga qarab tashkil 
qilinadi. 
Sutchilik  fermer  xo‘jaliklarida  bo‘g‘oz  sigirlar  qabul  qilingan  texnologiya 
asosida  oziqlantiriladi.    Tug‘ishdan  oldin  dam  olish  davrida  noto‘g‘ri 
oziqlantirish  va  saqlash  sigirlar  tuqqanidan  keyin  nohush  hodisalarga  sabab 
bo‘ladi (tug‘ish parezi). 
Sigir  va  g‘unojinlar  maxsus  kataklarda  (dennik)  tug‘diriladi.  Sigir  tug‘ib 
bo‘lgandan keyin 1-2 kun buzog‘i bilan saqlanadi,  keyin buzoq profilaktoriyaga 
o‘tkaziladi.  Dastlab  yangi  tug‘ilgan  buzoqlarga  alohida  saqlash  sharoitlari 
yaratib berish kerak. Dastlabki kunlar harorat 20-24°S bo‘lishi kerak. 15 kundan 
keyin  buzoqlar  bo‘zoqxonaga  o‘tkazilib  10-15  boshdan  guruhlab  saqlanadi. 
Albatta  buzoqlar  5-6  kun  ug‘iz  sutini  ichishi  shart,  keyin  aralash  yog‘i 
olinmagan sut ichirishga o‘tkaziladi.