Jamurad yangiboyevich, amirov



Download 4,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet72/438
Sana09.08.2021
Hajmi4,04 Mb.
#143177
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   438
Bog'liq
Чорвачилик асослари

Azotsiz  moddalar  –  o‘simlik  ozuqalarning  asosiy  qismini  tashkil  qiladi. 
Azotsiz  moddalarning  fiziologik  vazifasi  modda  almashinuvi  jarayonlarini 
energiya  bilan,  yog‘lar  shaklida  organizmlarni  qurilish  moddasi  bilan 
ta’minlashdan  iborat.  Ozuqa  azotsiz  moddalari    uglevodlar  va  yog‘larga 
bo‘linadi. 
Yog‘lar  va  lipidlar  tabiatda  trigliserid  va  yog‘  kislotalaridan  iborat.  Ular 
hujayra  mYembranasi  va    qobig‘ining  tarkibiy  qismi  hisoblanadi,  hamda 
hujayraga tuyimli moddalarni kirishi va qoldiqni chiqarish vazifasini bajaradi. 
Yog‘lar  asosiy  energiya  manbai  bo‘lib,  uglevodlarga  nisbatan  2,25  marta 
yuqori turadi. 
O‘simlik  moylari  triolein  va  gleseridlardan,  ular  xona  haroratida  suyuq 
bo‘lib 10-15 ºS  qotib qoladi. 
Oziqalarda  yog‘lar  turli  miqdorda  uchraydi:  urug‘  va  donda  poyaga 
nisbatan ko‘proq bo‘ladi; ildiz va tuganak mevalarda yog‘ qariyib yo‘q; boshoqli 
donlarda  1-2%,  makkajo‘xori  va  sulida  5-6%,  yog‘li  ekinlar    donida  30-40% 
tashkil etadi. 
Yog‘lardan  tashqari  lipidlar-fosfatidlar  (lesitin),  fitosterinlar  o‘simlik  va 
xolesterin hayvon yog‘larida uchraydi. 
Hayvon tanasida yog‘ 3-4% dan 40-50% tashkil etadi. 
Oziqa  oqsili  va  uglevodidan  har  bir  hayvonga  xos  yog‘  hosil  bo‘ladi, 
o‘simlik moyi va baliq yog‘idan esa hayvonning o‘ziga xos bo‘lmagan,  o‘simlik 
moyi  xususiyatlariga    ega  yog‘  hosil  bo‘ladi.  Shu  boisdan  hayvon 
mahsulotlarining  sifati  oziqalar  tarkibidagi  o‘simlik  va  hayvon  yog‘larining 
nisbatiga bog‘liq. 
Uglevodlar.  O‘simlik    quruq  moddasining  qariyib    75%  ni  tashkil  qiladi.  
Uglevodlar  hujayra  suyuqligida  qand,  plastidlarda-kraxmal,  hujayra  qobig‘ida 
esa kletchatka gYemiosellyuloza va pektin  moddalar holida uchraydi.  O‘simlik 
hujayrasi  qarishi  bilan  uning  qobig‘ida  lignin  moddasi  ko‘payadi.  Hayvon 
organizmida  uglevodlar  juda  kam  (1%)  uchrab  glyukoza  va  glikogen  holida 
bo‘ladi.  Uglevodlar  organizmda  energiya  manbai  vazifasini  o‘taydi,  ortib 
qolganlari jigar va  muskullarda kraxmal-glikogen sifatida zahiraga aylanadi. 


 
52 
Hayvon  mahsulotlaridan  faqat  sutda  uglevod  ko‘p  bo‘lib  4-7,0%  tashkil 
etadi. 
Xom  kletchatka  turli  moddalar  aralashmasi:  sellyuloza,  pentozan, 
geksazan,  lignin,  kutin,  subirin  va  kamgina  azotli,  hamda  mineral  tarkibidan 
iborat;  o‘simlik  hujayralari  bir-biri  bilan  pektin  yordamida  yopishadi.  Xom 
kletchatkaning  kimyoviy  tarkibi  o‘simlik  yoshligida  sellyulozadan,  yoshi 
kattayishi  bilan  hujayra  qobig‘i  qalinlashib  lignin  va  pentozan  ortadi. 
Kletchatkaning  daraxtlashishi  (dag‘allashishi)  o‘simliklar  poyasida  barglariga 
nisbatan kuchli kechadi, kletchatka ildizmevalarda kam dag‘allashadi. 
Oziqalardan    eng  ko‘p  kletchatka  somonda  bo‘lib  40-45%  ni, 
ildizmevalarda bor-yug‘i 0,4-2 %  ni tashkil qiladi. 
Kletchatkaning  oziqada  ko‘pligi  uning  tuyimligi  pastligidan  dalolat, 
bunday  oziqalardan  oshqozonda  mikroorganizmlar  to‘yimli  moddalarni 
osonlikcha iste’mol qila olmaydi. 

Download 4,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   438




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish