Jamiyatda moddiy ne`matlarni ishlab chiqarish jarayoni mehnat quroli va mehnat buyumlaridan tashqari, bevosita jonli mehnat ham o`z ichiga oladi

Kirish
Jamiyatda moddiy ne`matlarni ishlab chiqarish jarayoni mehnat quroli va mehnat buyumlaridan tashqari, bevosita jonli mehnat ham o`z ichiga oladi. Ishlab chiqarish jarayonida ishlab chiqarish vositalaridan foydalanib kishining iste`molini qondiradigan mahsulot vujudga keltiriladi.
Хo`jalik yuritishning bozor tizimiga o`tish sharoitida mehnatga haq to`lash, ijtimoiy qo`llab-quvvatlash va xodimlarni himoya qilish sohasidagi davlatning ko`plab vazifalari bevosita korxonalarga berilgan. Mehnatga haq to`lashning shakllari, tizimlari va miqdorini, mehnat natijasiga qarab rayobatlantirishni korxonalar mustaqil o`zlari belgilaydi. «Ish haqi» degan tushuncha hozir qonunchilik asosida ishlamagan vaqtlari uchun ham pul va natura shaklida hisoblangan ish haqining barcha turlarini o`z ichiga oladi.
Bozor munosabatlariga o`tish xodimlarga yana aksiya va obligatsiyalar bo`yicha dividend va foizlar tarzida boshqa manbalardan daromad olish imkoniyatini berdi.
Har Bir xodimning mehnat daromadlari, korxona faoliyatining pirovard natijasini hisobga olgan holda, uning qo`shgan hissasi bilan aniqlanadi, soliq bilan tartibga solinadi va maksimal miqdori cheklanmaydi. Lekin xodimlarning minimal ish haqi miqdori bor va u qonunchilik bilan belgilanadi.
Mehnat munosabatlarini, shu jumladan xodimlar mehnatiga haq to`lashni yuridik asosini mehnat to`yorisidagi qonuniy hujjatlar, korxonalarning jamoat shartnomalari va boshqa muayyan me`yoriy hujjatlar tashkil etadi.
Daromadlarni indeksatsiya qilish va pulning qadrsizlanishi bilan boyoliq bo`lgan aholi zararlarini qoplash ijtimoiy kafolatdagi yangilik bo`lib hisoblanadi. Aholini ijtimoiy himoyalash va qo`llab - quvvatlashda ijtimoiy suyourta, pensiya fondi, bandlik fondi va boshqa davlat budjetidan tashqari fondlari alohida o`rin egallaydi. Ularning tashkil etilishi tegishli qonuniy hujjatlar bilan tartibga solinadi.
Barcha budjetdan tashqari fondlar maxsus maqsadli ajratmalar va boshqa manbalar hisobidan tashkil etilib, davlat budjetidan ajralgan holda faoliyat ko`rsatadi va muhim ijtimoiy tadbirlar va rejalarni moliyalashtirishda foydalaniladi.