Жалолиддин румий тарихий-биографик роман



Download 12,72 Mb.
Pdf ko'rish
bet17/222
Sana23.02.2022
Hajmi12,72 Mb.
#147376
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   222
Bog'liq
55.Jaloliddin Rumiy - Radiy Fish

Сочиб найсон, сузар кукда булутлар карвон-карвон,
«Кукаргил, яшнагил, ер!* — деб дамо-дам гуркирар осмон.
Замин уйтнди, куз очди,
Бацордан мужда, деб %ар ёнга мушки анбарин сочди,
Югурди новдаларга кон мисоли ям-яшил ишрбат.
Урути тарк этиб, охир гиё^га кучди ишц-талъат.
Кунгил асрорини айтиб, оючлар чащалур тинмай....
Бу шеър анча кейин, Кунёда тутилди. Аммо узида шеър 
тут- 
дирувчи кучни у илк бор шу ерда, Ларендеда дис этди. У 
Fafl- 
ришуурий равишда шеърлар тукдй бошлади, йук,, йук,, унда 
Уз-Узича шеърлар тукдла бошланди, улар дали 
Fyp, 
таъми-то- 
тими тобига етмаган крвунга ухшарди. Ралати пойма-пой нидо- 
лар, узук,-юлук манзаралар, лекин годо шундок, миералар дам 
учрардики!.,. Ешликда битган Уша газаллардан айримларини кей­
ин кдйта крраб, илк шеърий тахаллуси - Хомуш номи билан у 
кргозга туширди. Го до ваъз айтаркан, мисол кдлиб ушалардан 
айрим сатрларни келтирарди.
Эд, ёшлик, ёшлик. Хомуш эмиш. Хали куйиб улгурмасданок^ 
у узини д аёт ва Улим асрорига етган, уртаниб, aiyra тулишган деб 
биларди. Лекин булар бари кейинчалик Кунёда вок;е булди.
Уша Ун олти бадорида у бир кун сайрдан кдлби тула белги-
www.ziyouz.com kutubxonasi


сиз бир дард ила кдйтаркан, куёш довонга ёнбошлаган, Крра- 
TOFHHHr 
кррли чуккилари 
кизриш 
шафакда чулганган эди. Унинг 
\орган тани гуё эриб, бадор окдюмининг бинафшаранг сояла- 
рига к,оришиб кетаётгандай туюларди.
Факдт сокчилар дузурида эмас, бутун, 
шахдр
атрофида гул- 
ханлар ёнарди: кдлъа деворлари курилар, мардикорлар кечани 
кеча, кундузни кундуз демай, бетиним ишлашарди. Навбатла- 
пшб, шу ернинг узида, кдлъа деворлари остида тамадци кдли- 
шарди, бировларга уйдан тугувда овкдт олиб келишар, бировлар 
амал-такдл килиб, гулханда бир нима пишириб оларди.
Жалолиддин гулханлар олдида туриб ишга узок, разм солди. 
Деярли барча усталар армани ёки юнонлар эди. Гуё меднат уларни 
асоратдан, ярим оч тирикчилик азобидан, кеча-кундуз девор 
буйлаб кезган, кдмчиси баданга илондек чирмашувчи назорат- 
чилар назаридан узоккэ олиб кетгандек эди. Бундок, кртиб кол­
ган чедраларни Жалолиддин тоат-ибодат мадали отаси ва унинг 
муридларида учратган эди. Ва бу чедралар — яланг бошлар, тузиб 
дал ал бермасин учун чизимча билан тугиб куйилган сочлар, 
кора, сарик, аммо кук>К жингалак соколлар, ёниб бокувчи 
кузлар — унда давас аралаш аллакдндай жозиба уйготарди.
Усталар яхши йунилмаган, уткир киррали, дакал тошларни 
чакконлик билан теришаркан, гап котишмасди, афтвдан, бир- 
бирларини сузсиз тушунишарди.
Кдцимий мажусий эдромларнинг мармар тахталарини дам 
ишлатишар, арраланган устунларнинг юмалок далкаларини 
ёнбошлатиб теришарди. Кейин даммаси устидан хуросон ганжи- 
ни тукишар, тошлар дадемай, зил-метиндек бирикиб кетарди, 
KoparoF 
кояларига ухщаш бундай деворларни буза оладиган куч 
оламда йукдек эди. Ха, улар дакдкдй усталар эди!
Анча йиллардан сунг у ёшликда курганларини эслаб: 
ч 
«Курмок булсанг - юнонни, бузмок булсанг — туркни чор- 
ла!» — дейди. Юнон ва арманлар — курувчи, турклар — жангчи 
халк- Албатта улар дам куришади зеро, дунёда яратмайдиган 
халк йук. Аммо уларнинг иморатини куз билан дарров ил раб 
олиш кийин, улар бино эмас, давлат куришади.
Уша йиллар факдт Ларенде атрофида эмас. Салжук давлати- 
нинг барча шадарларида шомдан тонгга кддар гулханлар ёнар, 
одамлар тупрок кдзир, тош йунар, уларга нафис накшлар со- 
лишар, масжидлар, саройлар куришарди. Лекин даммадан аввал 
карвонсаройлар, куприклар, кдлъа деворлари кдд кутарарди. 
Усталарни ер юзининг дамма бурчакларидан — Гуржистон ва 
Эрон, Византия ва Дамашк, Кодира ва Халабдан даъват эти- 
шар ва олиб кетишарди. Арман тошкесарларининг диди-малака- 
си, Хуросон меъморларининг медри-мадорати, туркман гилам-
www.ziyouz.com kutubxonasi


ларининг накдш-нигори, юнон усталари ва рассомларнинг таж- 
рибаси — здаммаси кимёгар то вас ига тушиб, ковушган маъдан- 
дек, гулханлар упада эриб, бир бутун булиб бирикарди.
Шундай ошикиб-тошициб ишлашардики, Кунёдаги салжук, 
султони унинг ша^арлардаги ноиблари, *атго курувчиларнинг 
узлари хдм истик,болни гуё куриб туришар ва анга; билишар- 
дики, якинда Рарбдан келган ва даф этилган салибчилар боск,- 
инцдан кейинги танаффус узокда чузилмайди, хддемай, ундан 
неча карра дах?иатли бир бало мамлакатга Шаркдан ёпирилади. 
Унда бошланган ишни охирига ким етказади, эхтимолки, Ушанда 
ер юзида улардан ном-нишон крлмас.
Дар^акикдт, уттиз-кирк, йил ичида салжук, султонлигида 
шу кдцар куп иморат курилдики, бундан икки юз йил олдин 
\ам, кейин *ам бунча куп курилмаганди. Улардан анча-мунчаси 
мугулларни хдм, усмонларни хдм курди, мана, етти юз эллик 
йилдирки, уша гулханлар алангасида ёришган кунлар ва тун- 
лардан хотира булиб, *амон ер юзида яшаб турибди.
Жалолиддин кунишиб, гулханга якдорок, келди. Тогда эри- 
ётган к,орларнинг салкини уфурар, ердан туман кутарилар, тун 
аёали эди. Мардикорлар учун катга козонда овкдт пишираётган 
юнон бола муллалардек кийинган Жалолидцинни куриб, урни- 
дан турди-да, таъзим этгач, жиддий тур билан бир нималар 
деди. Жалолиддин унга жавобан, тушунмадим, деб бош чайкд- 
ди, холос.
Гуяхан ёнида таётни белига тираб турган назораггчи барок, кузи 
кдлпок, осгидан кузларини буридек чакдагиб бокди. Сунг сокрлини 
тутамлаб, кднгар-кдйшик,тишларини курсатиб, хохолади:
-
Бу кесилмаганларга куйиб берсанг, бас, валакдашаверади! 
Уларга хдзир булмасанг - чаток, Лекин, ишни дундиришади 
заетарпар!
Жалолиддин жавоб бермади. Оловга тикилиб, аланганинг 
товланиб турган тилларини томоша килди.
Зуравонлик ва жздолатдан крчиб, улар озмунча йул босишма- 
ди — кдрийб, дунёнинг бериги чеккасига келшцци. Лекин хдмма 
жойда акд ва майорат, билим ва ру^ият устидан жадолат калтаги 
з^укмрон. У йул-йУлакай курдики, бир жойларда, манфаатларга 
мувофик; тушаркан илминг кддрига етишади. Намотки, хдмма 
ерда ва *амиша шувдок; булса? Ахип. инсоннинг инсонлиги — 
унинг акли 
пя
крпбипя ямясми? Бошкд жихдтари - тери-® су- 
яклари эьтибори билан унинг ^дйвондан нима фарки бор.
Уша бздор Жалолиддин Л аренде курувчилари тилини Урга­
нишга жазм этди. Бу истак жа^олатга нафрат туфайлими ёки 
махоратга эдгиром важхдцан — узи *ам билмасди.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Ёшлигиданок, унинг табиатида бир хислат кузга чалинарди: 
уйлаб бир нарсага кирихцщши, бас, охирига етказади. Бир йилдан 
сунг у бемалол юнонча гаплашадиган булди. Кейинчалик у Афло- 
тун асарларини аслиятда укиб чикди, Кунё якднидаги православ 
монастири мутаваллийси билан узокдан-узок, сухбатлар куриб, 
ба^си-мунозара килди, з^атто юнон тилида шеърлар хдм битди.
Акаси Аъпоиддин унинг сайри-саё*атаари, фикри-мулохрза- 
ларига аралашмасди. Шундок; *ам улар бир-бирларига Ухшамас, 
бунинг устига, Ларендеда кечган биринчи кищда Аълоиддин 
хасталаниб, ётиб колди. Узундан-узок; йул.босишлар асар этди- 
ми ёки бу ернинг об-*авоси ёкмадими, ёхуд нимкоронга хуж- 
рада етги-саккиз соатлаб тинкани куритиб даре Укишлар, тун- 
лари ухламай, тоат-ибодат кдлишлар толикгирдими, хуллас 
саломатлиги ёмонлашди. Унга *еч нарса кор кдлмасди: на ойи- 
сининг кистови билан ютилган ичаткилар, на мукдддас сузлар 
битилган тутаткилар. Унинг кирк-олтмиш муаллиф битган , 
охири паотамбар замонасига бориб тугашган вддисни ёки Курьон 
тафсирининг бутун-бутун мураккаб са^ифаларини осонгина 
узлаштирган ажойиб кувваи \офизаси *ам заифлаша борди.
Узи дурустгина табиб булган отаси Халабдан хдким чакирди. 
Хаким *ар эрталаб хастанинг баданига суркаш учун малдам, 
кечкурунлари ичиш учун тез таъсир этувчи дори берди..
Лекин бахорда Аълоиддиннинг акводи таган огарлашди. У 
кукраги пачок, чУддай орик, чолларга ухшаб кужанак булиб
партушакда ётар, йутал хуружидан аъзойи бадани калтирарди. У 
дарсларга чикмай, ойиси кдрамокида купрок уйда колар, кун 
сайин Жалолвддинцан йироклашиб, кун сайин кэйгадир Угмишга 
томон кетиб борарди.
ГАВХАР
Шундай бэдор кунларининг бирида Жалолиддин ковлида ту­
риб, кужрада акасининг кдкщаб йуталганини эшищию юраги 
алланечук ачишиб кетди. Ачиниш аралаш хижолат чекиб уйлади: 
мана, у болаликдан заиф, хаёлкаш, таъсирчан булишига кдра- 
май, 

Download 12,72 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   ...   222




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish