Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

 
2-
§
. Lizingning turlari 
Lizingning turli shakllari mavjud. Qo‗llanilish ko‗lami, mintaqasi 
bo‗yicha lizing - ichki va xalqaro bo‗lishi mumkin. Ichki lizingda lizing 
beruvchi, lizingni oluvchi va sotuvchi O‗zbekiston Respublikasining 
rezidentlari hisoblanadilar. 
Muddati bo‗yicha lizinglar quyidagilarga bo‗linadi: 
• uzoq muddatli (3 yilgacha) – haqiqiy lizing; 
• o‗rta muddatli (1,5 yildan 3 yilgacha) – xayring; 
• qisqa muddatli (1 yilgacha) – renting. 
Turi bo‗yicha lizing moliyaviy va operativ (tezkor) lizingga 
bo‗linadi. 

---

518
Lizingda qatnashuvchi tomonlarning ishtirokiga qarab lizingning 
ikki tomonlama yoki ko‗p tomonlama turlari mavjud. Bu turlar bizning 
mamlakatimiz amaliyotida ko‗p qo‗llaniladi. 
Ikki 
tomonlama 
(to‗g‗ridan 
to‗g‗ri) 
lizing, 
bunda 
mulk 
sotuvchisining o‗zi lizing beruvchi bo‗lib, ikkinchi tomondan lizing 
oluvchi ishtirok etadi. 
27-rasm. 
Ikki tomonlama lizing 
 
1. Lizing beruvchi va lizing oluvchi o‗rtasida shartoma tuzilishi. 
2. Lizing beruvchi tomonidan mulk lizing oluvchiga yetkazib 
beriladi. 
3. Lizing to‗lovlarining to‗lanishi. 
4. Lizing to‗lovlari to‗lab bo‗linganidan keyin mulkka egalik 
huquqining lizing beruvchidan lizing oluvchiga o‗tkazilishi. 
Lizingga beriladigan mulkka xizmat ko‗rsatish hajmiga ko‗ra: 
Sof lizing, bunda mulkka xizmat ko‗rsatish bo‗yicha barcha 
xarajatlarni lizing oluvchi o‗z zimmasiga oladi. Bu holda uskunalarga 
xizmat ko‗rsatish xarajatlari lizing to‗lovlariga kirmaydi. 
Xizmatli lizing - bunda barcha mulkka xizmat ko‗rsatish (o‗rnatish, 
texnik xizmat ko‗rsatish, ta‘mirlash v.b.) ishlarini lizing beruvchi o‗z 
zimmasiga oladi. Lizing oluvchining xohishiga ko‗ra lizing beruvchi o‗z 
zimmasiga malakali mutaxassisni tayyorlash, marketing va tayyor 
mahsulotni reklama qilish, xomashyoni yetkazib berish kabi 
majburiyatlarni olishi ham mumkin. Ushbu ko‗rsatib o‗tilgan 
to‗lovlarning barchasi lizing to‗lovlariga kiritiladi. 
Mulkdan foydalanish muddati va u bilan bog‗liq amortizatsiya 
shartlariga ko‗ra quyidagilar farqlanadi: 
- xarajati to‗liq qoplanadigan lizing (mulk to‗liq amortizatsiya 
qilinadi), bunda shartnoma muddati mulkning normativ xizmat qilish 
muddatiga teng bo‗ladi; 
Lizing beruvchi 
(sotuvchi) 
Lizing oluvchi 
523
usulga o‗xshagan) lizing shartnomasining amal qilish muddati davomida 
hisoblanadi va to‗lab beriladi.