Jahon tarixi

1848-yil  inqilobi.  1845-  va  1847-yillarda  Fransiyada  qur- 
g‘oqchilik  ro‘y  berdi.  Natijada  oziq-ovqat  mahsulotlarining, 
birinchi  navbatda  nonning  narxi  oshib  ketdi.  Bu  ham  yetma- 
ganidek,  1847-yilda  Yevropa  davlatlari  iqtisodiyotini  inqiroz 
qamrab  oldi.
Bu  esa  ishlab  chiqarishning  keskin  kamayishiga,  pulning 
qadrsizlanishiga  olib  keldi.  Korxonalarning  yopilishi  yoki 
ishchi  o ‘rinlarining  qisqartirilishi  natijasida  ishsizlik  oshib
Lion ishchilari 
qo‘zg ‘oloni.
99

---

bordi.  Bularning  barchasi  inqilobning  yuzaga  kelishiga  sharoit 
yaratdi.
Shunday  vaziyatda  burjuaziya  inqilobning  oldini  olish 
uchun  hukumat  oldiga  islohotlar  o ‘tkazish  talabini  qo‘ydi. 
Uning  asosini  saylov  huquqini  kengaytirish  to ‘g‘risidagi  ma­
sala tashkil etardi.  Buijuaziya  shu yo‘l bilan Iyul  monarxiyasini 
yon  berishga  undamoqchi  bo ‘ldi.  Ishchilar  esa  respublika 
tuzumining  eng  qat’iyatli  tarafdori  boMdilar.  Ayni  paytda  ular 
boMajak  respublikaning  mamlakatdagi  ishsizlikni  tugatadigan, 
barcha  fuqarolar  uchun  mehnat  qilish  huquqini  kafolatlovchi 
qonun  qabul  qiladigan,  ish  kunini  qisqartiradigan  va  mehnat 
sharoitini  yaxshilaydigan  respublika  b o ‘lishi  talabini  ham 
qo‘ydilar.  Bu  talab  yirik  mulkdorlar  tabaqasini  cho‘chitib 
yubordi.
Iqtisodiy  inqiroz  tobora  chuqurlashib  bordi.  Oqibatda, 
ommaviy  ishsizlik  vujudga  keldi.  Ishchilarning  ish  haqi  ikki 
barobardan  ortiqqa  kamaydi.  Qashshoqlashgan  ishchilar  endi 
qurollana boshladilar.  Nihoyat,  1848-yilning 23-fevralida Fran- 
siya  tarixida  yana  bir  inqilob  yuz  berdi.
Qisqa  vaqt  ichida  Parij  shahridagi  barcha  muhim  joylar, 
muassasalar  qo‘zg‘olonchilar  qo‘liga  o‘tdi.  Shunday  sharoitda 
Lui  Filipp taxtdan voz kechishga va  Buyuk Britaniyaga  qochib 
ketishga majbur bo‘ldi.  Qo‘zg‘olonchilar qirol saroyini egallab, 
uning  taxtini  yoqib  yubordilar.
Shu  tariqa  1848-yil  fevral  inqilobi  natijasida  Iyul  mo- 
narxiyasi  quladi.  25-fevral  kuni  esa  Fransiya  Respublika  deb 
e’lon  qilindi.  Bu  Fransiya  tarixidagi  ikkinchi  Respublika  edi. 
Fransiya parlamenti vaqtinchalik  hukumat  tuzdi.  Yangi  huku­
mat  matbuot,  namoyishlar  o‘tkazish  erkinligini  e’lon  qildi. 
Shuningdek,  21  yoshga  to ‘lgan  barcha  erkaklarga  saylov  hu- 
quqi  berildi.