Jahon tarixi 11 1-§. "Sovuq urush"ning boshlanishi

38-§. YAQIN SHARQ MAMLAKATLAfU. ARAB-ISROIL MOJAROSI
Isroil – Suriya, Livan, Iroq, Quvayt, Saudlya Arablstoni, Iordaniya kabi arab davlatlari orasida kichik bir orolcha bo’lib, birlashgan arab qurolli kuchlari bilan to’rt marta urushdi (1948­-1949-yillar, 1956-yil, 1967-yil, 1973-yil), 1982-yilda Livan hududiga falastinlik qochoqlar lagerini tugatish maqsadida bostirib kirdi. Angliyaning o’z ta’sirini arab olarnida kuchaytirishga intilishi (Suvaysh kanaliga kirish huquqi va ulkan neft zaxiralari bilan bog’liq istiqbollar) uning oldiga strategik ahamiyatga ega ikki vazifani: o’ziga sadoqat bilan xizmat qiladigan yangi davlatni barpo etish, arab davlatlariga (boshqarish huquqiga) mandat olish vazifasini qo’ydi. Versal tinchlik konferensiyasida Angliya Falastinga rnandatga erishdi va bu yerda yahudiy davlatini tashkil eta boshladi. Falastinda uncha katta bo’lmagan jamoa­dan (salkam 100 kishi) iborat yahudiy aholisi 1942-yilga kelib 500 ming kishini tashkil etdi. Urush tugagandan so’ng yahudiylar oqimi har yili 100 ming kishini tashkil etdi. 1947-yilda Angliya Falastinni yahudiylar va arablar yashaydigan ikki qismga bo’lishni taklif etdi. Arablar bu rejani rad qildi, yahudiylar uni o’z davlatchiliklariga bo’lgan huquqlarini tan olish sifatida qabul qildi. 1947­yil 29-noyabrda BMT Falastinni bo’lish haqida qaror chiqardi. Bu, birinchi arab-isroil urushining boshlanishi edi. Yahudiylarda yaxshi tayyorlangan qo’shin mavjud bo’lib, unda ikkinchi jahon urushi faxriylari asosiy rolni o’ynadi. Ular AQSH va Angliya tornonidan yaxshi qurollantirilgan edi. Bu qo’shin hatto tegishli bo’lmagan yerlarga ham hujum qildi va bosib oldi. 1948-yil 14­mayda sionistlar yo’lboshchisi Ben Gurion Tel-Avivda mustaqil Isroil davlatini e’lon qildi. Besh arab davlatlari o’z qo’shinlarini Isroilga qarshi yuborishdi, biroq mag’lubiyatga uchrashdi. Isroilda bu urush "mustaqillik uchun urush" deb nomlandi. Yahudiylar falastinlik arablarni o’z yerlaridan ommaviy tarzda quvib chiqara boshladi. 500 ming falastinlik qo’shin Livanga qochib ketdi. Misr, Suriya, Livan va Iordaniya o’z mag’lubiya­tini tan olib, tinchlikka kelishishga majbur bo’ldi va faqat Iroqqina Isroilni davlat sifatida hech qachon tan olma­di. Shundan buyon Falastin masalasi Yaqin Sharqning eng asosiy muammosiga aylandi.