J. X. Ataniyazov, E. D. Alimardonov xalqaro moliya munosabatlari

tarmoqlaridan resurslarni olib qo‘yish, eksportni kamayishi va
h.k. orqali sodir bo'ladi.
Kapitalning kirishi va chiqib ketishi. Kapitalning chiqishi va
kirib keiishi to'lov balansiga ikki tomonlama ta'sir qiladi. Xusu-
san, kapitalning eliicjishi uning passivini oshiradi. Bunda eksport
tarmoqlarini moderni/atsiyalash uchun foydalanish m umkin
bo'lgan mablag'larni o'ziga jalb etadi (ya’ni tortib oladi). Shu-
uingdck, kapital cksporti m a’lurn bir davrdan s o ‘ng dividend va
foiz, Ibyda ko'rinishida mamlakatga xorijiy valutada mablagiarni
kirib kelishini ta'minlaydi.
Xorijiy kapitallarning mamlakatga kirib keiishi importyor
mamlakat toMov balansiga ijobiy ta’sir ko'rsatadi. Chunki tarmoq-
larga xorijiy ka pit a I n i kiritish natijasida tarmoqlarning iqtisodiy
samaradorligi ortsa, undan olingan daromad tashqi qarzlarni
s o ‘ndirishga yo‘naltiriladi. Aks holda esa, u to'lov balansiga salbiy
ta’sir etishi mumkin.
Inflyatsiya. Inflyatsiya mamlakat to‘lov balansiga salbiy ta’sir
ko'rsatadi. Mamlakat ichida narxlarning ortishi mahalliy tovar-
lar raqobatbardoshligini kamaytiradi, ularning eksportini qiyin-
lashtiradi, tovarlar importini kuchaytiradi, diet elga kapitalning
chiqib ketishi, «qochishi» sodir boia d i.
Favqulodda holatlar. H osilning yo'qolishi, stixiyali (o‘z - o ‘zidan
sodir bo'lgan) qashshoqlik, tabiiy ofatlar va h.k. kabi favqulodda
holatlar mamlakat to'lov balansiga salbiy ta’sir ko'rsatadi.
262

---

Savdo cheklovlari. To‘lov balaasiga m am laka tlam m g bir
biriga nisbatan qollay o tgan diskriminatsiyalari, proteksiomst lk
harakatlari, xususan mamlakatlarning o ‘zaro manfaatli iqtisodiy