J. X. Ataniyazov, E. D. Alimardonov xalqaro moliya munosabatlari

— bozor konyunkturasidagi omillar (xalqaro raqobat darajasi,
inflyatsiya, valuta kursining o ‘zgarishi va h.k.).
M am lakatning to ‘lov balansi holatiga kovp om illar ta’sir eta­
di. Biroq, ulardan eng asosiylari sifatida quyidagilarni ko'rsatish
mumkin:
Mamlakat iqtisodiyotining va xalqaro raqobatning bir tekis
rivojlanmasligi. Ma’lum bir mamlakat to‘lov balansining asosiy
moddalari jahon iqtisodiyotidagi boshqa mamlakatlar bilan ushbu
m amlakatning raqobat qilish kuchlari nisbatani o ‘zida aks ettiradi.
Iqtisodiyotdagi 
siklik tebranishlar. 
Mamlakatning 
tashqi
iqtisodiy aloqaiari natijasi m illiy iqtisodiyot holatiga ta’sir
ko‘rsatganidek, to ‘lov balansiga xo ‘jalil< yurituvchi subyektlar
xo ‘jalik faoliyatida o ‘sish, pasayish va tebranishlar 
o Lz ta’sirini
ko‘rsatadi. Masalan, mamlakatda ishlab chiqarish hajmining or-
tishi elektr energiya manbalariga, xom ashyo va asbob-uskunaga
261

---

bo'lgan import talabi ko'payishiga sabab bo'ladi. Milliy iqtisodiyot
jahon iqtisodiyoliga nisbatan sckin rivojlansa, ushbu mamlakat-
dan kapitalning chiqib keiishi sodir bo'ladi. Mamlakatda rivoj-
lanish sur’atlari ortsa, voki ic/.lashsa, foyda olish miqdori ham,
foiz stavkalar ham oshadi, kapitalning chiqishi esa qisqaradi.
Davlatning diet eldagi xarajallarining ortishi. Turli siyosiy va
iqtisodiy maqsadlarni ko'/lagan huknmatning tashqi xarajatiari
milliy iqtisodiyot uchnn og'ir yuk hisoblanadi. U ning to'lov
balansiga bilvosita ta’siri mamlakatning iqtisodiy o'sish, ishlab
chiqarish sur’atlarining o'/garishi, milliy iqtisodiyotning eksport