J. S. Salimov, N. B. Pirmatov

Sinxron motoming tuzilishi va ishlash prinsipini so ‘zlab bering.

Sinxron motorni qanday ishga tushirish usullarini bilasiz?

Sinxron motorning ish xarakteristikalarini tushuntirib bering.

Sinxron motoming burchak va U-simon xarakteristikalarini tahlil qiling.

24. 
    BOB. SINXRON MASHINALARNING
    ISTIQBOLLI TURLARI
    
    1. 
       Dastlabki ma’lumot
       

Krioturbogenerator. Uning rotori suyuqlangan geliy bilan sovitilgan kriostatdan iborat bo‘ladi. Qo‘zg‘atish chulg‘amida tok zichligi 100 A/ mm² mashinaning havo oralig‘idagi induksiya esa 1,3+1,5 T ga yetadi. Bunday induksiyalarda kriogenerator statori tishsiz qilib tayyorlanadi. Stator chulg‘ami suv bilan sovitUadi. Krioturbogeneratorlar hozirgi vaqtda ishlab chiqarish bosqichida tajriba sinovlaridan o'tkazilmoqda.
Asinxronlashtirilgan turbogeneratorlar (ASTG). Turboge- neratorlarning quwati oshgan sari ularning parametrlari yomonlasha boradi; bu hol esa energetika sistemasining ekspluatatsiya shartlariga salbiy ta’sir koTsatadi. Reaktiv qarshiliklar qiymatlarining oshishi, generatorlaming inersiya momentlarining kamayishi, hamda elektr uzatish liniyalari (EUL) uzunligining va ular orqali uzatiladigan quwatlarning oshishi elektr sistemalarining dinamik turg‘unliginipasaytiradi. Energetika sistemasida aktiv yuklamaning kamaygan soatlarida ortiqcha reaktiv quwatning hosil boMishi EUL da me'yordan ortiq kuchlanishning oshishi vujudga keladi. Sinxron generatorlar katta qiymatli reaktiv quwatni iste'mol qilish rejimida, hatto kuchli ta’sir qiluvchi regulatorlar bo'lganda ham turg‘un ishlay olish qobiliyatiga ega emaslar.
Agar EUL da magnitlanish o ‘qi buriladigan sinxron turbogeneratorlar (shu jumladan, ASTG lar) qo‘llanilsa. yuqorida ko‘rsatilgan muammolarni yechishda katta ijobiy natijalar olinadi. ASTG ning odatdagi sinxron generatordan farqi shuki, uning rotorida biri-biridan fazoda 90° burchakka siljigan ikki fazali qo‘zg‘atish chulg‘ami joylashtirilgan bo‘lib, ular boshqariladigan statik o'zgartgichga ulanadi. Ikki fazaga alohida o‘zgarmas tok berib ishlatilsa, ASTG odatdagi sinxron rejimda ishlaydi. Bunday rejimda ishlaydigan sinxron generatorlarni ikki o‘qi bo‘yicha qo‘zg‘atish!i yoki bo‘ylama-ko‘ndalang qo‘zg‘atishii sinxron mashinalar deyiladi.

2. 
   Magnitlanish o‘qi buriladigan sinxron mashinalar