J kamolov, II. Ismoilov

16-  §.  Kondensatorlar  va  ularning  sig‘imi
Kondensator  deb,  bir-biridan  dielektrik bilan  ajratilgan  ikki  o ‘tkaz- 
gichdan  iborat  sistemani  tushunam iz.  K ondensatorlar  yassi,  silindrik 
(masalan,  Leyden  bankasi),  sferik  yoki  boshqa  xil  shakllarda  b o ‘lishi 
m um kin  (39-rasm).
39-rasm.
4  9

---

Bundan  tashqari,  40-rasm da  ko‘rsatilganidek,  o ‘zgaruvchan  elektr 
sigim li  kondensator  ham  ishlatiladi.
1)  Yassi kondensatorning elektr sig‘imi.
Yassi  kon den sato r  (41-rasm )  p lastinalari  oralig‘i  d  va  S   yuzli
plastinadagi elektr miqdori  q = 
<7
  S   (bundagi ст-zaryadning yuza zichligi),
Ф,  ~ (p2 
(p]  —q>2
е е
qE = 
<7
  va  E =  — ——   b o £lgani  uchun  
е е
0 — —— ,  bundan
c (P \ ~ (P i 
Г  -  
q
q — 
е е
 0 
о ----- -—   bo‘lib,  ^ 
tenglamaga q ning qiymati qo‘yilsa
d  
Ф 
2
SIda
C = 
se
 
0
-  
(1.57)
a
kelib  chiqadi.  Demak,  yassi  kondensatorning  elektr  sig‘imi  plastinalar 
qoplamasining yuziga, muhitning dielektrik singdiruvchanligiga to £g‘ri pro­
porsional bo£lib, ular orasidagi masofaga teskari proporsional bo ‘lar ekan.
2)  Sham ing  elektr  sig‘imi
Zaryadlangan shar elektr maydonining kuchlanganligi  E  = -----------