J kamolov, II. Ismoilov



Download 7,98 Mb.
Pdf ko'rish
bet27/237
Sana05.09.2021
Hajmi7,98 Mb.
#165801
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   237
Bog'liq
Elektr va magnetizm

С —  ^ 
Я
A(p  va  ^ un<^an 
~ 
bo ‘lib,  to ‘plangan  zaryad  q  ortgan  sayin
kondensatorlar orasidagi potensial ayirma  Acp  bir necha  10 ming voltgacha 
ko‘tariladi.
K ondensatorlar  ulangan  steijen  sharchalari  orasidagi  masofa  1  sm 
bo ‘lganda kuchlanish 30000 voltga erishsa, ular orasida yashin (chaqmoq) 
hosil b o ‘ladi.
Yuqoridagi aytilganlarga q o ‘shim cha elektrofor mashina disklarining 
har ikkala orqa tom on devori yaqiniga uchlari sim shchyotkali ikkita metall 
steijenlar o ‘matilgan.  Disk aylantirilganida undagi yaproqchalar ana shu 
shchyotkalarga  tegib  o ‘tadi  Gap  shundaki,  diskning  aylanishida  uning 
manfiy zaryadli yaproqchalari vilkaga yaqinlashganda undagi elektronlarning 
ham masi  a vilka tishchalariga sakrab ulgurmaydi,  bir qancha elektronlar, 
ya’ni manfiy zaryadlar yaproqchalarda qoladi. Ana shu ortib qolgan manfiy 
zaryadlarni  yerga  ulab  yuborsak,  zaryad  qolmaydi  va  yaproqchaning 
zaryadsiz  harakati  davom  etishida  I I  diskdagi  manfiy zaryadlar ta ’sirida 
bu yaproqchalar endi musbat  zaryadlanadi.  Shunday qilib,  //d is k  o ‘zining 
birinchi yarim  aylanishida a tishchalarga ortiqcha elektronlar bilan kelib, 
C a  kondensatorni  manfiy zaryadlasa,  C 6  kondensatorga musbat zaryad 
bilan  borib,  kondensatom ing  ichki  qoplamasidan  b  tishchalar  orqali 
elektronlarni o ‘ziga tortib oladi.  Kondensatoming elektronlari kamaygan 
ichki qoplamasi musbat zaryadlangan b o ‘ladi.  Bu yerda b o‘ladigan hodisa 
natijasida  tishchalardan  sakrab  musbat  zaryadli  yaproqlarga  q o ‘ngan 
elektronlar undagi hamma musbat zaryadlarni muvozanatga keltira olmaydi, 
musbat  zaryadlarning  m a’lum bir qismi  yaproqchalarda ortib qoladi.  Bu 
qolgan  musbat  zaryad  bilan  harakat  davom  etsa,  bu  yaproqchalar  to 
m usbat  zaryadlar  yo"qolm aguncha  yangidan  m anfiy  zaryad  bilan 
elektrlamaydi.  Qolgan  musbat zaryadlarni yerga ulasakgina yerdan kelgan 
elektronlar  yaproqchadagi  qoldiq  musbat  zaryadlarni  to £liq  neytrallab 
bergach,  keyin  harakat  davomida  bu  neytral  yaproqchalar  ta ’siri  bilan 
manfiy zaryadlanadi va diskning aylanishi davomida zaryadlanish jarayoni 
takrorlana beradi.  Bu mashinani ixtiro qilgan Uimsherst /diskning qarama- 
qarshi tomonlaridagi bir tom ondan ortiqcha manfiy zaryadlarni,  ikkinchi 
tom ondan  musbat  zaryadlarni  yerga ulash  o ‘rniga, bitta  steijenning  ikki 
uchidagi shchyotkalari orqali yaproqchalardagi ortiqcha musbat va manfiy 
zaryalarni ulab, yaproqchalarning a va b tishchalar yonidan o ‘tish paytida 
manfiy  zaryadli  shchyotkadan  elektronlar  steijenning  ikkinchi  uchidagi
4  5


musbat zaryadli shchyotkaga o £tib,  ularni doimiy neytrallanishini ta ’min 
qilgan.  Shunday  qilib,  by  ikki  uchi  shchyotkali  steijen  ishqalash  bilan 
elektrlash  uchun  emas,  balki  ortiqcha  musbat  va  manfiy  zaryad—larni 
neytrallashtirish  uchun  xizmat  qiladi.  Bu  yuqorida  aytilgan  hodisalar  /  
disk orqasida  ham aynan takrorlanadi,  am mo  shchyotkali steijenlarning 
vazifasi bu yerda ham musbat va manfiy zaryadlarni neytrallashdan iborat. 
Bu yerda ishqalanish bilan elektrlash hodisa yo‘qligini unutm aslik kerak. 
M ashina t a ’sir (induksiya)  bilan  elektrlashga asoslangan.
Bunday tajribalami nisbiy namligi mumkin qadar kamroq va issiqroq 
auditoriyalarda  o £tkazish  zarur.  Aks  holda  to ‘plangan  zaryadlar  havoda 
tarqalib, tajriba natija bermaydi.

Download 7,98 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   237




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish