J kamolov, II. Ismoilov

15-§.  Elektr  sig‘im
Biz biror o ‘tkazgich  parchasini zaryadlaganimizda bu zaryadlar  Kulon 
kuchi ta’siri ostidabir-birlaridan uzoqlashib, o‘tkazgichning sirtidataqsimlanadi. 
Ana shu Kulon kuchlarini yengib q zaryadlarni ko£chirish uchun qandaydir 
A  ish  bajariladi.  Bu  holda  zaryad birligiga to £g‘ri  kelgan  ish  miqdori bilan
_  A
o £lchanadigan o £tkazgichning sirt potensiali  Ф  ~  “   mavjud bo£ladi. Zaryad
miqdori q ortgan sayin o£tkazgich potensiali ham orta  boradi.  Bu hodisani 
xarakterlash uchun elektrsig’im degan tushuncha kiritilgan.
Zaryadsiz  o £tkazgichning  potensiali  (p=0  b o £lsa,  unga  q  zaryad
q
berilganda  uning  potensiali  dq>  >0 gacha  ko£tariladi,  ^
  nisbat  bilan
o £tkazgichning potensialini potensial birligiga ko£tarish uchun kerak bo£lgan 
elektr  miqdorining  son  qiymatini  bilamiz,  ana  shu  kattalikni  «elektr 
sig im »—S  deb  olingan
С   —  ^
c “ ^  
c-56)
U m um an  aytganda,  elektr  sig£im  o £tkazgich  kattaligiga,  uning 
geom etrik shakliga, jismning boshqa jism lar bilan o£zaro joylashishiga va 
muhitning dielektrik hususiyatiga bog£liq bo£lib, o £tkazgich yasalgan modda 
tabiatiga bog£liq bo£lmaydi.
SI da o £tkazgichga bir kulon elektr zaryad berilganda, uning potensiali 
bir  voltga  ko£tarilsa,  bu  o £tkazgichning  elektr  sig‘imi  amaliy  birlik  etib 
qabul  qilingan  va  bu  birlikni  bir farada  (1  F)  deyiladi,  ya’ni
4  8

---

с   =
1C
IV
=  I F
Yakkalangan  o ‘tkazgichga  q  zaryad  berganim izda  uning  potensiali 
noldan  m a’lum bir 
mikrofarada va pikofaradalardan foydalaniladi:
1 
mkF=
  10'6 
F 
1 
pkF=
  1012 
F