J kamolov, II. Ismoilov

83-§.  0 ‘zgaruvchan  tok  zanjirida  rezonans  hodisasi
Aktiv  qarshilik  (R),  kondensator  (S)  va  induktiv g‘altak  (L)  ketma- 
ket ulangan zanjirga  EYUK
sin
 со 
t
b o ‘lgan o ‘zgaruvchan tok manbai ulanganda zanjirdan o ‘tuvchi tok ham 
sinusoida qonuniga (165-ye  rasm) bo‘ysunadi:
i = I 0
 sin(w 
t -cp)
Bu  ifodadagi tok  kuchining  am plituda  qiymati  (8.17a)  bo shlangich 
fazasi esa (8.15) orqali ifodalanadi.  (8.15) va  (8.17a) ifodalardagi doiraviy 
chastotani o ‘zgartirsak, bu formulalar ifodalagan tokning am plituda qiy- 
matini, zanjiming to ‘la qarshiligini va boshlang‘ich fazasini ham o ‘zgarishiga 
olib keladi.
Tok kuchi amplitudasi doiraviy chastota kamayishi bilan kamayib boradi. 
Agarda  chastota  nolga  (co=0)  teng  b o is a ,  sig‘im  qarshilik  cheksiz
(
Rc
  =  — — -> 00) ta teng b o ‘ladi.  Natijada tok kuchi  am plitudasi  nolga 
со  С
teng  b o ia d i.  Bu  vaqtda  tok  doim iy  tokdan  (w=0)  iborat  b o iib ,  u 
kondensatordan  o ‘tmaydi.  Agar  doiraviy  chastotaning  ortib  borishini 
kuzatsak,  reaktiv qarshilik,  (8.19) formuladan ko‘rinadiki,  oldin kamayib 
boradi,  natijada t o ia   qarshilik ham kamayib, tok kuchi am plitudasi ortib 
boradi.  Shunday holatgacha chastotani o ‘zgartiraylikki,  zanjirdagi sig‘im 
va induktiv qarshiliklar o‘zaro teng b o iib qolsin. Bu vaqtda doiraviy chastota
2 
2 
1
co  =co0  = ——
  b o iib ,  reaktiv  qarshilik,  (8.19)  dan  nolga  teng  va
zanjirning  qarshiligi  faqat  omik  (aktiv) 
qarsh ilik k a  te n g   b o i i b ,   z a n jirn in g  
qarshiligi eng kichik qiymatga ega boiadi. 
Bu holda EYUK bilan tok kuchi orasidagi 
faza siljishi nol  (cp=0) ga teng bo iad i.  Bu 
vaqtda tok kuchining am plituda qiymati 
m ak sim u m g a  y e ta d i.  Bu  h o d isa g a  
kuchlanish  rezonansi  deyiladi.  Doiraviy 
chastota orta boraversa 
(co
  >co0), reaktiv 
qarshilikning kvadrati ortib borib, zanjir 
1
83-rasm. 
qarshiligini orttiradi.  Natijada tok kuchi-

---

ning am plituda qiymati  asimptotik ravishda nolga intilib boradi.  Demak, 
bu  holda  tok  kuchining  am plituda  qiymati  doiraviy  chastotaga  bog'liq 
holda o ‘zgarar ekan.  Bulaming o £zaro bog‘lanish egriligiga rezonans egriligi 
deyiladi.  Bu egrilik maksimumi tashqi qarshilik ortishi bilan kamayib borishi
183- rasmda keltirilgan.  Bu holda sig‘im,  induktivlik o ‘zgarmasdir.