J izzax politexnika instituti «iqtisodiyot va menejment» kafedrasi «iqtisodiyot nazariyasi» fanidan

BOZOR IQTISODIYOTI. BOZOR VA UNING TUZILISHI

1.Bozor iqtisodiyotining vujudga kelishi va uning asosiy modellari

Кishilik jamiyati tarixiy taraqqiyoti davomida tovar xo‘jaligi ne­gizida bozor iqtisodiyoti vujudga kelib, u borgan sari rivojlanib bo­rishini ko‘rsatdi. XVII–XVIII asrlarga kelib, insoniyat xususiy mulk­chilikka asoslangan bozor iqtisodiyotiga o‘tdi. Iqtisodiyotda unga xos bo‘lgan tub belgilar sekin-asta shakllanib, pirovard natijada hozirgi zamon bozor iqtisodiyotiga xos yaxlit iqtisodiy tizim tashkil topdi.

O‘zining yorqinligi, samaradorligi, erishgan yutuqlari bilan jahon iqtisodiyoti taraqqiyoti tarixiga kirgan modellar «Amerika», «Yaponiya», «Germaniya», «Shvetsiya», «Janubiy Кoreya», «Xitoy» modeli va boshqalar hisoblanadi.

«AQSH modeli» liberal model sifatida tavsiflanadi. Amerikacha andozaningo‘ziga xos xususiyati uning tadbir­korlikni aholi orasida keng yoyishga, ommaviylikka erishishni ta’minlashga asoslangan­ligidadir. U jamiyat a’zolaridan har birining ishbilarmonlik faoli­yatini qo‘llab-quvvatlash, iqtisodiy faoliyatni, xususiy manfaat­dorlikni oshirish uchun keng shart-sharoit yaratishga qaratilgan.