J izzax politexnika instituti «iqtisodiyot va menejment» kafedrasi «iqtisodiyot nazariyasi» fanidan

«Yaponcha model» – bu ikkinchi jahon urushida vayronaga aylangan mamlakat aholisiningqattiq mehnati hisobiga, hokimiyatni har tomonlama va so‘zsiz qo‘llab-quvvatlashi, vatanparvarlik tuyg‘usi asosida yaratilgan.

«Shved model» – uning boshqa modellardan farqqiluvchi xu­susiyati ijtimoiy yo‘naltirilganligi, mulkdagi noteng­likni qisqar­tirishga qaratilganligidir. Aholining kam ta’minlangan qatlami himoya qilinadi. Ishsizlikni kamay­tirish chora-tadbirlari ko‘riladi. Bu andozaning shakllani­shida Shvetsiyaning tarixan iqtisodiy jihatdan yuksak rivoj­langanligi va kasaba uyushmalarining jamiyatda, ayniqsa ishlab chiqarishda katta o‘rin tutishi alohida ahamiyatga ega bo‘lgan.

«Nemis model» – ijtimoiy yo‘naltirilganligi bilan ajralib turadi. Ijtimoiy bozor iqtisodiyotining bosh g‘oyasi LyudvigErxardga (1897–1977) tegishli.

Dastlab, Erxard industriallashtirish rejasini ishlab chiqdi. Unda sanoat mahsulotini 1936-yilga nisbatan 65%, 1938-yilga nisbatan esa 50-55% ga ko‘paytirish rejalashtirilgan. Bundan tashqari pul islohoti, narx-navo islohoti o‘tkazish, davlatning iqtisodiyotdagi aralashuvdarajasiga alohida e’tibor qaratilgan.

«Xitoy modeli» – iqtisodiyotni qayta qurish qishloq xo‘jaligini islohqilishdan boshlandi. Qishloq xo‘jaligida xalq kommunallari asosiy xo‘jalik yurituvchi subyekt bo‘lib, davlat pudrat tizimi barpo qilindi. Bu tadbirlar 1984-yil oxiriga kelib yakunlandi.

1.