J izzax politexnika instituti «iqtisodiyot va menejment» kafedrasi «sifat menejmenti» fanidan

g) barcha turdagi resurslarning tejalishini;

4. 
   xo’jalik ob’ektlarining xavfsizligini;
   
5. 
   mamlakatning mudofaaga qodirliginita’minlash maqsadida normalar, qoidalar va tavsiflarni belgilash faoliyati.
   

O’zbekiston Respublikasining "Iste’molchilar huquqlarini himoyalash to’g’risida"gi Qonuni mazkur sohada standartlashtirishning rivojlanishiga turtki berdi. Majburiy sertifikatlash O’zR Davstandartitomonidan tanlangan asosiy mexanizmlardan biri hisoblanadi. Bunga qadar xizmatlar sifatiga nisbatan qo’yiladigan talablarni normativ huquqiy hujjatlarda hamda idoraviy va ishlab chiqarish hujjatlarda belgilanar edi.

Xizmatlar sohasidaqo’llaniladigan ko’p sonli qonun osti hujjatlari (qoidalar, yo’riqnomalar va h.k.) sertifikatlashning asosiy normativ bazasiga aylana olmadi - majburiy talablarga ega bo’lgan davlat standartlari zarur edi. SHunday qilib, mamlakatimizda boshlangan majburiy sertifikatlash xizmatlar sohasidastandartlashtirish ishlariga turtki berdi.

2. 
   Mahsulot standartlashtirish hamda sertifikatlash va ularning kontrafakt mahsulot bilan kurashishdagiroli
   

Barchaga ma’lumki, xaridor deyarli har qanday tovar bozorlarida xilma-xil qalbaki (sohta) tovarlarga duch keladi. Bunda nosog’lom raqobat tufayli mahsulot ishlab chiqaruvchining ham, xaridorning ham huquqlari paymol qilinadi.

Ayrim baholarga ko’ra, xalq iste’moli tovarlarini ishlab chiqarish umumiy hajmida qalbakilashtirilgan kiyim-bosh va poyabzal hajmi 40 foizgacha, parfyumeriya, kosmetika va sintetik kir yuvish vositalari hajmi - 50, baliq va go’sht konservalari hajmi - 35, sari yog’ va margarin hajmi - 40-45, vino-aroq mahsulotlari ishlab chiqarish hajmi 60 foizgacha yetadi.

Natijada yetakchi mahalliy va xorijiy tovar ishlab chiqaruvchilar- tovar belgilari egalari har yili ko’radigan zararlar 1,5 milliard AQSH dollaridan ko’pni tashkil qiladi. Qalbakilashtirishning bir necha asosiy usullari aniqlangan:

1. 
   Ochiq soxtakorlik (qalbakichilik), ya’ni tashqi shaklni va savdo rusumini qalbakilashtirish. Tovlamachilikning mazkur usuli plastinkalar, audio- va videokassetalar, kompakt-disklar bilan savdo qilishda tez-tez uchrab turadi.
   
2. 
   Taqlid qilish - mashhur ishlab chiqaruvchining rusumi ostida sotish. Ayniqsa bunday qalbakilashtirish keng iste’mol qilinadigan tovarlar (tikuvchilik mahsulotlari, soatlar va h.k.) uchun xos. Bunday tovarlar narxi, qoidaga ko’ra, haqiqiy (asl) tovarlar narxidan ancha arzon bo’ladi, bu odatda xaridorni, ayniqsa tajribasiz yoki boshqalarning zaifligidan foydalanib boylik orttiruvchi xaridorni o’ziga jalb qiladi.
   

1. 
   Ilgarilab ketish - tovardan kichik o’zgarishlar qilib, shu jumladan savdo rusumining yozilishida va aytilishida kichik o’zgarishlar qilib (masalan, Panasonic o’rniga Pavasonic, Sony o’rniga Syni) nusxa ko’chirish. Bunda tovar asl nusxaga juda yaqin bo’ladi.
   
2.