Ж арро ҳ ли к стоматологияси пропедевтикаси

Тишни кат акчадан силж ит иш ҳаракат и. Бу ҳаракатни 
амалга ош ириш ж араёнида илдизни тиш катакчасида уш лаб турган 
периодонтал боғлам узилади ва қисм ан катакча атроф идаги суяк 
синади. Тиш ни силжитиш учун икки хил ҳаракат бажарилади. Би- 
ринчи тиш ни сиқиб, таш қарига (вестибуляр) ва ичкарига (орал) 
тебратувчи ҳаракатлар бажарилади. Бу ҳаракатлар бир неча марта 
қайтарилади. Д астлаб кичик амплитудада ва ҳар қайтарилиш да ам ­
плитуда кенгроқ олинади. Бу ҳаракатлар тиш атроф даги богламлар 
тўлиқ узилгунигача қайтарилади.
И ккинчи хил ҳаракат, айланм а (ротация) ҳаракати. Тиш ни ўз 
ўқи атрофида олдин бир том онга кейин қарама-қарш и том онга 20- 
25° айлантирилади.
И ккала хил ҳаракатлар аста-аста баж арилиш и керак, акс ҳолда 
илдиз синади.
Тиш ни қим ирлатаётганда униннг суякда ж ойлаш иш ига эъти- 
бор бериш керак, биринчи силжитиш ҳаракати суякнинг юпка то- 
монига қаратилса м ақсадга м увоф иқ бўлади. Ю қори ж ағ суягининг 
таш қи (вестибуляр) юзаси ю пқа бўлади, оғиз ичи том они эса қалин 
суякдан тузилган. Ш унинг учун ю қори ж ағ тиш ларини олаётганда, 
тебратувчи ҳаракат дастлаб таш қарига қилинади. Биринчи катта 
озиқ тиш бундан мустасно. Чунки ёноқ альвеоляр қирраси 
ҳисобига суяк қалинлаш ади.
Пастки жағда кесув, қозиқ ва кичик ози қ тиш лар соҳасида 
суякнинг таш қи қисми ю пқароқ бўлади. К атта озиқ, тиш лар 
айникса учинчи тиш атроф ида таш қаридан чакка кирраси ҳисобига 
суяк қалинлаш ади. Ш унинг ҳисобига катта озиқ тиш ларни 
олаётганда 
биринчи 
силж итиш
ҳаракати 
огиз 
ичига 
караб 
қилинади. Қолган тиш ларни олаётганда таш қарига қилинади.
С угуриб олиш ҳаракат и. Тебратувчи ва айланм а ҳаракатлар 
натиж асида 
тиш
илдизи 
атроф идаги 
боглам лардан 
тўлиқ 
ажраганидан сўнг, аста - секин тиш каттакчасидан сугурилади ва 
оғиздан чиқарилади. Ю қори тиш ларни олаётганда улар 
пастга 
караб тортилади. П астки ж ағ тиш лари ю қорига тортилади. Бу 
ҳаракат баж арилаётганда, тиш катта куч билан тортилса, тиш ни 
уш лаб турган богламлар тўлиқ узилиб омбур қарш и том ондаги
61

---

тиш ларга зарб билан урилиш и ва синдириш и, юмшоқ тўқималарни 
жароҳатлаш и мумкин.
Тиш олиш 
операциясининг муваффақиятли ўтказилиш и 
ж арроқ стоматологнинг жисм.оний кучига эмас, балки, тиш олиш 
техникасининг тўғри баж арилиш ига боғлиқ эканини ёдда тўтиш 
лозим.