Izohlilu g’ a t – Glossariy Ayniyat tushunchasi

Patristika - so’zi «ota» («padre») so’zidan kelib chiqqan. Bu nom bilan odatda Farbda yepiskoplarni ularga hurmat sifatida ataganlar. Sharqda mashhur bo’lgan cherkov otalaridan biri Ioan Zlatoust (347-407) edi. Uning 640ta da’vatlaridan ko’pchiligi avliyo Pavel nomalarining sharhi edi. Uning asarlarida injilni amaliy qo’llash sof ahloqiy masalalar bilan qorishib ketgan.
Plyuralizm - (lotin tilida plyural, ya’ni ko’plik degan ma’noni anglatadi) — olamning asosida ko’p narsa va ideyalar yotadi deb e’tirof etadigan ta’limotdir..
Pifagor- (eramizdan avvalgi 580-500 yillar) Yunonistonning Samos orolida yashab o’tgan. u qadimgi Yunonistonda diniy-mafkuraviy falsafiy maktab, ya’ni pifagorchilikka asos solgan.
Pragmatizm - yunoncha progmatos so’zidan olingan bo’lib «ish, hatti-harakat» degan ma’noni anglatadi.Asoschisi - Charlz Sanders Pirs, undan sung U.Jeyms, J.D’yun, FyuShiller tomonidan rivojlantirilgan.Tushuncha va e’tiqodning ma’nosini aniklashga yordam beradi, goya va tushunchalar fakat tadkikotchi tomonidan tekshiruvdan utganda keyingina muayyan axamiyatga ega buladi.
Progress - lotincha ilgarilanma harakat, muvaffakiyat demakdir. Quyidan yuqoriga, oddiydan murakkabga tomon rivojlanish taraqqiyotni ifodalaydi. Progress tushunchasi regress tushunchasining ziddidir.
Realizm - Uning yirik vakillaridan biri Angelm Ketterberiyskiy (1038-1109) dir. U Shimoliy Italiyada tug’ilgan, 1093 yilda Ketterberiysk shahrining arxiyepiskopi etib tayinlanadi. Angelm o’zining ikki asari bilan mashhur.
Rodjer Bekon - (1214-1292) ham Okkam mansub bo’lgan oqim vakillaridandir. U o’z hayotini ilmiy tajribalarga bag’ishlagan. Ular yordamida u tajribaviy fanga asos soldi. Bunday metodni XYII asrda Frensis Bekon ishlab chiqdi. Haqiqatni topishda tabiatni tajribaviy o’rganish metodini qo’llash nominalistlar qarashlariga to’liq mos kelardi.
Rasionalizm - lotincha rationalis, ratio - aql degan ma’noni anglatib, aqlga odamlarning bilish va xulkining asosi, deb qaraydigan falsafiy yunalish. Rasionalizm atamasi 19 asrning o’rtalarida falsafaga kirib keldi. O’rta asr sxolastikasi va diniy dogmatizmga zid ravishda butun olamning sababiy bog’langanligi g’oyasini ilgari surdi.
Rivojlanish - bu muayyan sistemaning muayyan vaqt va fazodagi yaxlit, kompleks, orqaga qaytmaydigan, ilgarilanma yo’nalishga ega bo’lgan, miqdoriy va sifatiy o’zgarishidir.
Regress - lotincha orqaga kaytish degan ma’noda. Rivojlanishda orqaga ketish, eski shakllarga qaytish, taraqqiyotning quyi darajasiga tushib qolishni anglatuvchi tushuncha.