Izobarik – izotermik va izoxorik – izotermik potensiallar va ularni hisoblash Reja

Polytropik jarayonlarga misollar
- 1-misol
Bir kilogramm havo bilan to'ldirilgan harakatlanuvchi pistonli silindrni faraz qilaylik. Dastlab havo V hajmini egallaydi₁= 0,2 m³ bosim ostida P₁= 400 kPa. N = γ = 1,4 bilan politropik jarayon kuzatiladi, uning yakuniy holati P bosimga ega₂ = 100 kPa. Pistonda havo bajargan ishni aniqlang.
Qaror
Politropiya ko'rsatkichi adiyabatik konstantaga teng bo'lganda, ishchi moddalar (havo) atrof-muhit bilan issiqlik almashinmasligi va shu sababli entropiya o'zgarmaydigan jarayon bo'ladi.
Ikki atomli ideal gaz havo uchun bizda quyidagilar mavjud:
b = Cp / Cv, Cp = (7/2) R va Cv = (5/2) R bilan
Shunday qilib:
γ = 7/5 = 1,4
Polytropik jarayonning ifodasi yordamida havoning yakuniy hajmini aniqlash mumkin:
V₂ = [(P₂ V₁^1,4) / P₂]^(1/1,4) = 0,54 m³.
Endi bizda polytropik jarayonda bajarilgan ish formulasini n-1 uchun yuqorida keltirilgan shartlar mavjud:
V = (P.₂ V₂ - P1 V1) / (1-n)
Bizda tegishli qiymatlarni almashtirish:
V = (100 kPa 0,54 m³ - 400 kPa 0,2 m³) / (1 - 1,4) = 65,4 kJ
- 2-misol
Bir kilogramm havo bilan to'ldirilgan harakatlanuvchi piston bilan 1-misolda bir xil silindrni qabul qiling. Dastlab havo V1 = 0,2 m hajmini egallaydi³ P1 = 400 kPa bosim ostida. Ammo oldingi holatdan farqli o'laroq, havo izotermik ravishda kengayib, oxirgi bosim P2 = 100 kPa ga etadi. Piston ustidagi havo tomonidan bajarilgan ishni aniqlang.
Qaror
Yuqorida ko'rinib turganidek, izotermik jarayonlar n = 1 indeksli politropik jarayonlardir, shuning uchun:
P1 V1 = P2 V2
Shu tarzda, yakuniy jildni olish uchun osongina ajratish mumkin:
V2 = 0,8 m³
Keyinchalik, n = 1 holati uchun ilgari olingan ish ifodasini ishlatib, biz ushbu jarayonda piston ustidagi havo tomonidan bajarilgan ish quyidagicha:
W = P1 V1 ln (V2 / V1) = 400000 Pa × 0,2 m³ ln (0,8 / 0,2) = 110,9 kJ.
Agar sistema jarayon davomida dastlabki holatiga qaytib kelmasa, bunday jarayonga qaytmas jarayon deyiladi. Agar to’g’ri va teskari jarayondan so’ng sistema dastlabki holatiga qaytib kelsa-yu, atrof muhitda o’zgarish yuz bersa, bu jarayon qaytmas jarayondir. Tabiatdagi real jarayonlar qaytmas jarayonlardir. Ularga ko’plab misollar keltirish mumkin. Masalan: isiqlik o’tkazuvchanlik, nurlanish, ishqalanish va boshqalar.
Qaytuvchan jarayonda sistema dastlabki holatiga qaytib keladi, atrof muhitda хech qanday o’zgarish yuz bermaydi