Izbullaeva indd

“Билим бергувчи билим олгувчига 
билганини ўргатмоғи, зеҳни заиф бўлганларга юмшоқлик 
кўрсатмоғи, идроки сустларнинг тўмтоқлигини кўриб 
мағрурланмаслиги, зеҳни ва идроки ўткирларга қўрслик 
қилмаслиги даркор”,
– дейди
233
. Шоирнинг таъкидлашича:
Берди ул устоз адаб дарсин анго,
Этмагин деб сен чирик чўпдин асо
234
.
Шоир фикрича, устоз кўрмаган шогирд чириган чўпдан 
асо олиб юрган инсонга ўхшайди. Асо (ҳасса) таяниб юради-
ган, инсон танасидаги оғирликнинг тенг ярмини кўтарадиган 
воситадир. Чириган ҳасса инсон танасидаги оғирликка дош 
беролмай, йўл ярмида синади ва ҳасса кўтарган одам йўл яр-
мида ҳассасиз қолади. Устоз шогирларига берган адаб, яъни 
таълим-тарбия туфайли ва шогирдлар олган билимлари ту-
файли унга таяниб ҳаёт йўлларини топадилар, жамиятда ўз 
ўринларига эга бўладилар. “Ҳар бир устоздан ва дўстдан бирор 
нарса олишга интилинг”, - дейди шоир. Мукаммал берилган 
ва мукаммал эгалланган билим инсонни йўл ярмида ташлаб 
қўймайди, ҳамиша воқеа-ҳодисага ечим топиб мақсадга эри-
шади. Румийнинг шогирдларга чириган таёқдан ҳасса кўта-
риб юрмагин, яъни ҳаётингга ҳақиқий таянч бўла олмайдиган, 
ишончсиз ҳаракатлар билан азиз умрингни зое кеткизмагин 
деб, илк адаб сабоғини бериши таҳсинга сазовордир.
Ранжитиб устозни очгайсен дўкон,
Топганинг унда илон бўлгай, чаён.
Сен ўшал дўконни бузгил, ортга қайт,
Гулга қанд, гулшан ила роҳатга қайт
235
.
Шоир қарашларида устоз отадек улуғлиги таъкидлана-
ди ва унинг рози-ризолигини олмасдан иш бошлаган, шо-
гирднинг мартабаси юксалиб кетса ҳам, топганлари илон-у, 
чаёнга ўхшайди, дейди. Румий шогирдга мурожаат қилиб, 
аслингга қайт, устозинг розилигини олиб кейин фаолия-
233
Ўша жойда. –Б. 245.
234
Ўша жойда. –Б. 156.
235
Ўша жойда. –Б. 710.

---