Ызбекистон республикаси олий ва ырта махсус таълим вазирлиги тошкент давлат и+тисодиёт университети


Инвестиция фаолияти йыналишлари ва шакллари



Download 0,94 Mb.
bet8/75
Sana26.02.2022
Hajmi0,94 Mb.
#466513
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   75
Bog'liq
Инвестицияларни ташкил этиш ва молиялаштириш

2. Инвестиция фаолияти йыналишлари ва шакллари.

Инвестиция фаолиятини ташкил этишда щар бир мулк эгаси ишбилармонликни, тадбиркорликни мощиятини чу=ур англаган щолда иш юритиши лозим. Инвестиция фаолияти билан шу\улланувчи мулк эгаси тез ызгарувчан бозор и=тисодиёти ва унинг кып=иррали муносабатларини щар томонлама англай билиши лозим. Инвестиция фаолиятини юритишда и=тисодий ахборотга танланган соща бир бутун и=тисодиёт ва мамлакат ми=ёсида маркетинг билиларига эга былиши алощида ащамиятга эга. Чунки бар=арорлашмаган и=тисодиётда инвестор пул муомаласи, молия кредит ва банклар, соли= сиёсати мощиятини чу=ур билмай туриб, инвестиция фаолиятини ташкил этиш таваккалчилик билан бо\ли= былиб, =ис=а давр ичидаги ин=ирозга учраши мумкин. Бозор муносабатлари ривожланган етук жамиятда инвестиция фаолияти =уйидаги йыналишларда олиб борилади:



  • фу=аролар, давлатга =арашли былмаган корхоналар, хыжалик ассоциациялари, жамоа ва ырто=лик хыжаликлари щамда жамоа мулкчилиги асосида ташкил этилган диний ташкилотлар, нодавлат корхоналари ва муассасалари томонидан;

  • давлатни маъмурий ва бош=арув былинмалари, ташкилотлари щамда давлат корхоналари ва муассасалари томонидан;

  • чет эл фу=аролари, хусусий фирмалар, ассоциациялар, компаниялар ва щу=у=ий шахслари щамда бош=а давлатлар томонидан;

  • =ышма корхона кыринишида мащаллий ва чет эл фу=аролари, щу=у=ий шахслар ва давлатлар билан щамкорликда.

Мулкчиликни турли шаклларини ривожланиши, тадбиркорлик ва ишбилармонликни йылга =ыйилиши, жащон и=тисодий ало=аларини тара==ий этиши, =ышма корхоналарни и=тисодиётни бар=арорлаштиришда ролини ортиши инвестиция фаолиятини тыла ташкил этиш учун зарур былган имкониятларни яратади.
Мулкчиликнинг турли шаклларини вужудга келиши, ыз навбатида тадбиркорликнинг ривожланиши, чет эл капиталининг кириб келиши инвестиция фаолиятини ташкил этиш йыналишларини щам ани=лаб беради.
Инвестиция фаолияти тырт асосий йыналишларда бир-бирига бо\ли= былмаган щолда, турли хил мулкдорлар томонидан олиб борилади. Инвестиция фаолиятини ташкил этишнинг бу йыналишлари ыз навбатида бир неча тип ва шаклларда амалиётга татби= этилади.
Самара ёки даромад келтирадиган мулкий ва интеллектуал бойликлар, яъни инвестициялар =уйидаги шаклларда былиши мумкин,

  • пул мабла\лари, банклардаги ма=садли жам\армалар, пайлар, акциялар ва бош=а =имматбащо =о\озлар;

  • щаракатдаги ва щаракатда былмаган мулклар (бинолар, иншоотлар, асбоб-ускуналар, щамда бош=а моддий бойликлар);

  • муалллифлик щу=у=и, ноу-хаулардан ташкил топган мулкдорлик щу=у=лари ва бош=а интеллектуал бойликлар;

  • ер ва бош=а табиий ресурслардан фойдаланиш щу=у=лари щамда мулкчилик щу=у=лари;

  • бош=а бойликлар.

Инвестицияларнинг =айд этилган турлари ва шакллари асосида тадбиркорлик, ишбилармонлик ва бош=а давлат томонидан таъ=и=ланмаган фаолиятларни барча инвесторлар томонидан амалий равишда йылга =ыйиш, мабла\лар сарфлаш ва уларни амалиётга тадби= этиш чора тадбирларининг йи\индиси инвестиция фаолиятини англатади.
Бозор и=тисодиётида инвестиция фаолиятини фу=аролар, щу=у=ий шахслар (корхоналар, фирмалар, акционер жамиятлари ва бош=а типдаги мулк эгалари) ва давлат юритади. Инвестиция фаолиятини йылга =ыйишда щар бир мулк эгаси, биринчи навбатда ыз манфаатини кызлаб ягона ма=садга, яъни фойда олиш ва самарага эришишни режалаштиради.
Бозор шароитида инвестиция фаолиятини кенгайтириш ва ривожлантириш жисмоний, щу=у=ий шахсларни ва давлатни, фойда олиш ма=садида тадбиркорлик, ишбилармонлик ва бош=а фаолиятларини =айтадан тиклашга =аратилган. Бу борадаги асосий ма=сад инвестиция фаолиятини ташкил этиб и=тисодиётни ин=ироздан олиб чи=иш, уни бар=арорлаштириш, дунё бозорига кириб бориш, жащон хыжалик ало=аларини мустащкамлаш ва ащоли турмуш даражасини яхшилашдир.
Бозор и=тисодиётида инвестиция фаолиятини молиялаштириш инвесторлар томонидан молиявий ресурсларни жалб =илиш йыли билан кредитлар эвазига, муомалага, =онунчиликда белгиланган щолда, =имматли =о\озлар ва заёмлар чи=ариш щисобига олиб борилади. Давлат мулкини хусусийлаштириш туфайли мамлакат ми=ёсидаги манбаларни таркибида мабла\ларни камайиб бориши кызатилмо=да. Аксинча турли мулк эгаларининг мабла\лари, янгидан ташкил этилаётган фондларни улуши, чет эл инвестицияларининг ми=дори ортиб боради. Албатта, бу борада щар бир мамлакатнинг инвестиция сиёсати щал =илувчи ролни ыйнайди. Инвестиция манбаларини ташкил этишда мамлакат и=тисодиётини бар=арорлиги, миллий валюта бирлигини конвертрланиши, таш=и и=тисодий муносабатларнинг ривожланиши, ащоли эщтиёжини ишлаб чи=ариш щисобига =ондирилиши ва бош=алар мущим роль ыйнайди.
Инвестиция фаолиятини мувофи=лаштиришнинг мущим йыналишида =улай шароитлар яратишга =аратилган. Авваламбор, ижтимоий ривожлантириш, ишлаб чи=аришни техник жищатдан такомиллаштириш, янгилик ва ихтироларни тадби= этиш асосида ижтимоий талабларни =ондиришга =аратилган. Бу борада мувофи=лаштиришни ташкил этиш инвестиция фаолиятини шароитларини ани=лаш йыли билан щамда давлат инвестицияларини бош=ариш билан бирга олиб борилади. Давлат томонидан инвестиция фаолияти шароитларини мувофи=лаштириш бир =атор тадбир ва чораларни =ыллаш ва щаётга тадби= этиш негизида амалга оширилиши кызда тутилади.
Щужжатда кырсатилган чора-тадбирлар =уйидагилардан иборат:

  1. Соли=лар тизимини =улайлаштириш. Соли= субъектлари, объектларини щамда унинг ми=дорларини таба=алаш ва енгилликлар бериш;

  2. Амортизация сиёсатини тубдан ызгартириш, шу жумладан асосий фондларни амортизациясини тезлаштириш (и=тисодиётни сощалари, баъзи тармо=лари, асосий фондларни =исмлари, асбоб-ускуналарни турлари быйича таба=алашган щолда амортизация янгиликлари ырнатилади);

  3. Айрим минта=аларни, тармо=ларни, ишлаб чи=аришларни ривожлантириш учун дотациялар, субсидиялар, субвенциялар, бюджет ссудалари ор=али молиявий ёрдам кырсатиш;

  4. Кредит сиёсатини, давлат меъёри ва андозаларини, якка щокимликка =арши тадбирларини амалга ошириш. Давлат мулкини, шу жумладан тугатилмаган =урилишларни хусусийлаштириш (давлат тасарруфидан чи=ариш) щамда бащоларни ташкил этиш сиёсати;

  5. Ер щамда бош=а табиий бойликлардан фойдаланиш шарт-шароитларини ани=лаш;

  6. Инвестиция лойищаларини текширувдан ытказиш.

Бугунги кунда ю=орида =айд этилган тадбир ва чораларни щаётга тадби= этиш ма=садида республикада бу борада бир неча =онунлар =абул =илинди. Афсуски, инвестиция фаолиятини тыла-тыкис равишда мувофи=лаштиришни маълум объектив ва субъектив сабабларга кыра жорий этилиши =ийин былмо=да. Айни=са, инфляция кучайган даврда, щамда янги банклар тизими вужудга келаётган жараёнда кредит сиёсатини бозор муносабатларига мослашиши о\ир былмо=да. Муста=ил мамлакатимизни ыз кредит сиёсатини юритиш быйича тажрибасизлиги, щамда уни амалга ошириш, и=тисодиётни заифлашган бир даврга ты\ри келиши муносабати билан деярли таъсир кырсатганича йы=. Молия сиёсатини юргизишда шу жумладан соли=лар тизимини такомиллаштиришда щам анчагина ишлар =илиниши лозим. Бозор муносабатлари ривожланаётган даврда, инвестиция лойищаларини экспертизалаш сощасида щам тажриба йы=лиги туфайли, кызланган самарага эришиш тыла-тыкис таъминланганича йы=. Мулкни давлат тасарруфидан чи=аришда щам анчагина муоммолар ечилиши лозим. Республикамизда инвестиция фаолиятини мувофи=лаштиришда давлатни эътибори биринчи навбатда =айд =илинган муаммоларни бартараф этишга =аратилиши зарур.
Инвестицияларни йыналишларини ани=лашда мавжуд былган вазиятни щисобга олиш, Ызбекистон и=тисодиётини =айта =уриш, чет мамлакатлар билан ало=аларни мустащкамланиши, жащон бозорига ыз мащсулоти билан чи=ишни асосий масала =илиб олиш лозимдир. И=тисодиётни бар=арорлаштириш масаласи инвестиция фаолиятини ташкил =илишни мавжуд моддий ва молиявий ресурслар билан бо\ланган щолда олиб боришни талаб =илади ва ишлаб чи=ариш инвестицияларини энг зарур былган тармо=ларни ривожлантиришга =аратилишини та=озо этади. Бу борада айни=са пахтачилик билан бо\ли= былган ва тайёр мащсулот ишлаб чи=арадиган корхоналарни ривожлантиришга эътиборни кучайтириш зарурдир. Ызбекистон шароитида инвестициялар янги технологияларни ызлаштиришга, щамда намунавий машина, асбоб-ускуналарни кириб келишига =аратилиши жуда щам самаралидир.
И=тисодиётни ин=ироздан чи=аришда, уни бар=арорлаштиришда, щамда юксак даражада ривожлантириш щаётий масала инвестиция фаолиятини мувофи=лаштиришда =уйидаги саволларга жавоб беришдир: капитал =ыйилмалар сиёсати =андай олиб борилиши лозим; давлат корхоналари ва ташкилотлари томонидан инвестициялар =андай щажм ва нисбатларда ызлаштирилиши керак; бош=а мулкчилик шаклларидаги корхоналар инвестицияларини нималарга =аратиши керак; чет эл инвестициялари биринчи навбатда =айси тармо=ларга =андай кириб келиши зарур ва бош=алар.
Инвестиция фаолиятини амалга оширишни мущим шартларидан бири муомалада былган пул бирлигини =адрсизланишини олдини олишдир. Инвестиция фаолиятидан олинадиган самарани кыпайтириш ма=садида инвестициялар щажмини, йыналишларини ва манбаларини ани=лаш ма=садга мувофи= былади. Шу билан биргаликда янги молиялаштириш, кредит билан таъминлаш, бащони тащлил =илиш, соли==а тортиш тизимларини такомиллаштиришдир. Таркибий ызгаришларни ытказиш ма=садида чет эл инвесторлари учун сиёсий, и=тисодий ва ижтимоий шароитларни яратиш, уларни =ыйилмаларини давлат томонидан су\урталаш, турли имтиёзлар бериш мущим щисобланади.
Бозор инфратаркибини ривожланиши инвестициялар бозорини ташкил этилишига олиб келади. Бу эса ыз навбатида давлатнинг марказлашган капитал =ыйилмалар сиёсатига ызгаришлар киритади. Турли мулкчиликни шаклланиш муносабати билан давлат инвестицияларининг улуши, уларнинг щажмида анчагина пасаяди. Бош=а мулк турлари быйича инвестицияларнинг щажми эса кескин ысади.

Download 0,94 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   75




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish