Ызбекистон давлат жисмоний тарбия институти

Техникани тахлил қилишда асбоблар ишлатиш методлари орқали текшириш 
Бу текшириш янада объективроқ ва ишончлироқ маълумотлар олишга имкон беради. 
Енгил атлетикада жуда кўп ишлатиладиган методлар қуйидагилар: кинематография 
(киносъемка, стерефотограмметрия, видеозапись) жисмни узунлигини кўчириш тахлилида, 
вертикал ва узунасига ОЎМ жисмни ва унинг звеноларини кўчириш аниқланади: 
тензодимография ўзаро харакатнинг таянчи ёки “снаряд-отувчи” системасида динамикани 
ўзгаришлари-ни тахлил қилишда, подометрия-опор ва фазовий паллалар вақтини тахлил 
қилиш учун ва бошқалар. Силлиқ ва тўсиқли югуришлар техникасини тахлил қилиш, 
инстументал метод ёрдамида аниқланади: масофа ва масофа чизиғини енгишда вақт ва 
тезлик. (масалан, 100 м масофа), қадамлар темпи ва узунлиги, опор ва фазо вақтидаги вақт, 
таянч оёғини ростлаш ва амортизация фазаси, таянч оёғини ўрнатиш ва итарилиш, кўп 
амортизацион букиш вақтида тиза буғинида бурчак, таянч билан ўзаро харакатда динамик 
характеристика ва бошқалар. 
Енгил атлетикада итқитиш техникасини тахлил қилиш процессида жуда зарур 
характеристика шулардан иборат: тезлик ва снаряднинг учиш бурчаги, бурчакли тезлик ва 
снарядни айланиш радиуси (бурилишдан итқитишга); асосий жисм звеноларини фазога оид 
характеристикани (масалан отишдан олдин); опорли ва опорсиз фазаларни узоқлиги ва 
бошқалар. 
Енгил атлетикада сакрашларни тахлил қилиш техникасида қуйидаги характеристика 
қайд қилинади: ритми, тезлиги, узунлиги ва югуришда қадам частотаси, тезлик ва ОЎМТ 
учиш бурчаги, оёқни ўргатиш ва итарилиш бурчаги, тизза буғинининг амортизацион букиш 
хажми, итарилишни динамик характеристикаси ва бошқалар. 
Тахлил натижасида олинган характеристикада квалификацияга мувофиқ спортчилар 
техник махорати норматив кўрсаткичлар билан солиштирилади. Олинган маълумотларга 
биноан техниканинг эффективлиги тўғрисида, унинг йўналишларини такомиллаштириш ва 

---

54 
жисмоний сифатларини ривожлантириш хақида хулоса қилинади.енгил атлетларни педагогик 
текширувлар ўтказишда талабаларни амалий ишлар малакасини эгаллаш УИРС нинг мухим 
бўлими хисобланади ва спортчилар тайёрлаш системасининг ажралмас қисмидир. Ўқув – 
машғулот процессини бошқариш ўз ичига қуйидаги босқичларни олади: маълумот йиғиш, 
уни тахлил қилиш ва қарор қабул қилиш. 
Маълумот йиғиш комплекс контрол процессида амалга оширилади, бунда 
спортчининг мусобақалашиш фаолияти, мусобақалашиш ва машғулот нагрузка-лар 
динамикаси, спортчининг ўзгариш холати объект бўлиб хисобланади.