Iymon qo'shigi

4.13- rasm. Ishqalab-silliqlash dastgohi sxemasi.





forsunkaning noto'g‘ri o‘yilishi natijasida sodir bo‘ladi. Purka- gichning deformatsiyalanishi, uning qi7ib ketishi, ignaning lish- lashib qolishi, forsimkani qotirish gaykalarining notekis tortilishi oqihatida gazlar qistirma tagidan sizih chiqadi.

Forsunka purkagichlari boshqa dizel yonilg’isi apparaturasi- dagi pretsizion detallar kabi, yeyilishlarni ishqalab-silliqlab ta’mir­lanadi. Bunda purkagichlar birikuvchi detallarining yeyilishi tekis va uncha katta qiymatga ega bo'lmagani sababli, ta'mirlash operatsiyalarini bajarish uchun baza saqlanib qoladi, shuning uchun ham ular bir-birlaridan ajratilmagan holda ta'mirlanadi.

Yeyilgan yo‘naltiruvchi qismi holgan ignalarni xromlab, ish­qalab-silliqlab va birlashuvchi detallarni tanlab ta’mirlash mumkin. Detallarni uzil-kesil ishqalab-silliqlash pastasiz olib boriladi. Bunda moylash materiali sifatida toza dizel moyidan foydalaniladi. Shtiftli forsunka purkagichining yeyilgan shtift ignasi dastgohdan olib tashlanib, shu dastgohning o'zida yangi purkagich va bosim hosil qiluvchi konuslar, shtift ignasining qolgan qismi hisobiga ta’mir­lanadi. Bunday ishlov berish natijasida igna I mm ga kaltalashadi. Shtift esa kattalashtirilgan ta’mir oMchamida yasaladi.

Purkagichning bosim hosil qiluvchi knnusirii ta'mirlashda, yangi purkagich tayyorlashda yangi purkagich yasashda qo'llanila­digan elektr uchqunida ishlov beruvchi dastgohdan foydalaniladi. Bunday ishlov berishda soploli teshik joylashgan joyda purkagich tagining qalinligi 1,4 mm dan kam bo'lmasligi lozim. Boshqa elektr uchqunli dastgohda soploli teshik joylashgan joyning shakli va diametri ta’mir o'lchamigacha kattalashtiriladi.

Igna va korpus ta’mirlangandan so'ng siquvchi копия maxsus dastgohda o'zaro ishqalab- silliqlanadi (4.13- rasm).

Purkagich va igna korpusining ish qirralari ishqalash plitasida ishqalab-silliqlanadi. Ignani purkagich korpusida silliqlash paytida, uni asta-sekin burib turish kerak. Purkagich korpusi chetining sferik sirti. forsunka konusining qirrasi bilan birga silliqlanadi. Ishqalab-silliqlash sifati yangi purkagich ishi bilan solishtirib aniqlanadi. Igna va purkagich korpusi tishlashib qolgan bo'lsa, ular birgalikda ishqalanadi. Bunda mikron pastadan foydalaniladi.

Igna ishqalanadi va dizel yonilg'isida yuvilgandan so'ng purkagichda o'z og'irligi bilan harakatianishi lozim.

Shtiftli forsunka korpusining cheti plitada. purkagich kor­pusining cheti kabi, halqasinion yeyilish izi yo'qolguncha ishqa­lanadi.

Yo'nilgan forsunkalar germetikligini sinash, purkash sifati va burchagi, purkash bosimi va o'tkazuvchanlik xususiyatini aniqlash maxsus stendlarda, forsunkalami sinash va rostlash asboblarida amalga oshiriladi.

Ta’mirlangan va to'g'ri yig'ilgan forsunka: yonilg'i yonilg'i purkagich orqali purkalganda purkash tekis, ko'zga tashlan- maydigan, alohida tomchilar va oqimlarsiz amalga oshirilishi; yonilg'i purkash burchagi to’g'ri konus shaklida bolishi; pur- kashning to’xtatilishi aniq bo'lishi; purkash bosimi normada bo'lishi; zarur germetiklik, bclgilangan o'tkazuvchanlik ta’min- lanishi lozim. Bular forsunka yaxshi ta'mirlangan va to'g'ri yig'il- ganligini ko'rsatadi.

8. 
   Yonilg'i hilan ta'minlash tizimining qism va asbohlarini xordalash va sinash
   

Ta'mirlangan yonilg'i nasosi rostiagich va forsunkalar kom- plekti bilan birga xordalash, sinash va rostlash uchun maxsus stendga o'rnatiladi.

Dastlab nasos 5—10 minut davomida forsunkalarga yonilg'i uzatmasdan turli aylanislilar chastotasida xordnlanadi. Undan so'ng normal aylanish chastotasida va yonilg'ining uzatilishi to'liq bo'lgan holda 20—25 minut davomida xordalash davom ettiriladi. Xordalash jarayonida birikmalarning zichlanib qolishi, ishqalanish sirtlarining qizishi, bcgona shovqin va taqillashlar boMishi, reykaning tiqilib qolishiga yo‘l qo'yilmaydi.

Xordalashdan so'ng yonilgM apparalining rostlagichini yonilgM nasosining ish unumini, yonilgMning purkalish boshlanish bur- chagini to'g'rilash; nasosning yonilgMni bir tekis uzatishini rostlash talab etiladi.

Rostlagich funksiyasi tashqi richagning chap chetki holatida va normal aylanishlar chastotasida boshlanadi. Bunda korrektirovkalash vinti korrektirovkalash prizmasida joylashishi lozim.

Aylanishlar chastotasi ortishi bilan vint korrektirovkalash prizmasidan qaytishi lozim.

Rostlagichning ishi va yonilgM berishni avtomatik ravishda to'xtatish rostlagich prujinasi tagidagi yoki aylanishlar chastotasini cheklovchi boltlar ostidagi qistirmalar komplektining qalinligini o'zgartirib rostlanadi.

Rostlagichning tashqi richagi chekka chap holatda va yonilgM nasosining vali ma’lum aylanishlar chastotasiga erishganda yonilgM berishni avtomatik ravishda to'xtatishi lozim. Nasos reykasining crkin siljishi va reyka holatini o'zgartirish kuchi dinamometr yordamida aniqlanadi. YonilgM nasosining yonilgMni uzatishni boshlashini rostlash uchun avval uning ish unumi rostlanadi. Nasosni normal uzunlikka ega boMgan yuqori bosim naychalarida va shu aviomobil motori forsunkalarida rostlash lozim. Barcha nasos seksiyalarining ish unumini uncha katta boMmagan oraliqda o’zgar- tirish uchun rostlagich tortqisi vilkasining vintini 0,5 aylanishga burish lozim. Bu operatsiya tugagandan so'ng plunjer juftliklari almashtirilgan nasosning yonilgM uzatish miqdori yurgizib yuborish aylanishlar chastotasida va yonilgMni toMiq uzatish holatlari uchun tekshiriladi. Bunda yonilgMni notekis uzatish 7—8% dan katta boMmasligi lozim.

Seksiyalardagi yonilgMni uzatishning boshlanish payti nasos rostlovchi boltlarini burib o'zgartiriladi.

Nasos bunday rostlanganda seksiyalarda yonilgMni uzatishning bir xilligi biroz buziladi, shuning uchun ham uni uzil-kesil rost­lash talab etiladi. Qo'shimcha ravishda salt yurish maksimal aylanishlar chastotasidagi yonilgMning notekis uzatilishi tekshiriladi. Nasosni rostlash tugagandan so'ng yurgizib yuborish to'yin- tirgichini avtomatik ravishda o'chirish payti tekshiriladi va yonilg'i uzatishni cheklovchi shpilka burab qo'yiladi.

9. 
   Karburator va benzin nasoslarini ta'mirlash
   

Karburatorlarda uchraydigan nosozliklar quyidagiiardan iborat: ignasimon klapan va uning uyasining yeyilishi, qalqovichning shikastlanishi, jiklorlar kesimining kattalashishi. Bunday nosozliklar tashqi ko'zdan kechirib yoki maxsus asboblar yordamida aniqlanadi.

Yeyilgan ignasimon klapan va uning uyasi GOI pastasini sur- lib, qo'l bilan ishqalash yo'li bilan ta'mirlanadi. Qalqovichdagi pachoqlanishlar unga kavsharlangan chiviq yordamida bartaraf etiladi. Tekislangandan so‘ng chiviq kavsharlangan joydan chiqarib olinadi.

lez qalqovichdagi darz va teshiklarni aniqlash uchun u issiq suvga botirib olinadi. Qalqovich ichiga kirib qolgan yonilg'i

4.14- rasm. Karburator-qalqovichli yonilg'i kamerasidagi sathni tekshirish sxemasi:

/ — karburatorni qotirish kronshteyni:

2. 
   — stoyka; J—bakchani qotirish kronshteyni; 4 — bakcha; 5 — kar­burator; 6—nazorat naychasi.
   

qaynayotgan suvga tushih uni bug'latib yuboradi. Aniq- langan shikastlanishlar yum­shoq kavshar yordamida kav- sharlab qo'yiladi. Ta'mir- langan qalqovichning massasi texnik shartlarda ko'rsatilgan massaga mos kelishi lozim.

Jiklorlarning srnola qop­langan leshiklari mis toza- lagichlar bilan lozalanib. asctonda yuviladi. Ta'mirlan­gan jiklorlar o'tkazuvchan- ligi, diffuzor plastinkalari- ning elastikligi tekshiriladi. Agar ular texnik talablarga javob bermasa, almashtiri- ladi.

Karburator yoqilgandan so'ng yonilg'ining qalqovichli kameradagi sathi 4.14- rasmda ko'rsatilgan sxema bo'yicha tekshiriladi.

Benzin nasoslari pruji- nasining holati va elastikligi. diafragma va klapanlarning ahvoli tekshiriladi. Benzin nasosi yig'ilgandan so'ng esa

maxsus stendda uning maksimal bosimi va ish unimi o'lchanadi.

Havo to/alagichni ta'mirlash. Motorning havo tozalagichini ishlatish davrida uning changyig'gichida, filtrlovchi elementlarida va poddonida chang to‘planib qoladi. Oqibatda havo tozalagich birikmalarida gcrmetiklik yo'qolishi, teshilishi, ezilishi va boshqa shikastlanishlar sodir boMishi mumkin. Havo tozalagichning iflos- lanishi kiritish taktidagi qarshilikning ortib ketishiga sabab bo'ladi, natijada silindrlarning to'Idirish koeffitsiycnti yomoniashadi, motorning quvvati va uning tejamkorligi pasayadi.

Havo tozalagich germctikligining buzilishi silindrlarga toza- lanmagan havoning kirishiga va motor detal lari yeyilishining tezlashishiga sabab bo'ladi.

Havo tozalagichdagi teshilishlar, ezilishlar va boshqa shunga o'xshash nosozlikiarni tashqi ko'zdan kechirib aniqlash mumkin. Uning germetikligi esa sinash yo'li bilan tekshiriladi. Detallarning ezilgan joylari to'g'rilanadi. Korpus, quvurlar, kallak va poddon- ning shikastlangan joylari gazpayvand bilan yoki epoksid smolasi asosidagi yelimlar bilan yclimlab ta’mirlanadi.

Havo tozalagich korpusi ta’mirlangandan so'ng uning kallagi, quvuri va poddoni germetiklikka 0,05—0,1 MPa bosim ostida, suvli vannada 1 minut davomida sinaladi. Undan so'ng korpusning ichki yuzasi nitrobo'yoq bilan, havo tozalagichning sirti esa kapot rangida bo'yaladi. Havo tozalagichning barcha birikmalari shunday germetiklikni ta’minlashi kerakki, tirsakli valuing past aylanishlar chastotasida ishlovchi motor kiritish quvuri bekitilganda u o'chib qolsin.

Shovqinni pasaytirish moslamasi (glnshitel)ni ta'mirlash. Bu moslamada ko'pincha ulangan joyi kuyadi. Bu nosozlik uni payvandlab yoki kuygan joyi olib tashlanib, o'rniga boshqa yupqa material qo'yib ta’mirlanishi mumkin.