Detallarni ta’mirlashda jilvirlash sharoitlari
Ta’mir-lash turi
|
Ishlov berish usuli
|
Jilvirlash asbobi materiali
|
Ishlov berish sharoiti
|
Aylanani aylanish tezligi, m/s
|
Detalni aylanish tezligi, m/min
|
Ishlov berish toshining ko‘ndalang uzatilishi, m/min
|
Kesish chuqurligi, mm
|
Qoplama qoplash
|
Dag‘al
|
Normal elek–trokorund, donadorligi 40-50, qattiqlik ST...ST1, keramik bog‘lovchi
|
25-30
|
10-15
|
0,7-1,2
|
0,01-0,05
|
Mayin
|
Oq korrund, donadorligi 25-40, qattiqlik SM2...SM1, keramik bog‘lovchi
|
30-32
|
12-15
|
0,4-0,7
|
0,008-0,01
|
Qoplama kukunlarini termik purkash
|
Dag‘al
|
Normal elektrokorund, donadorligi 40-60, qattiqligi SM2...SM1, keramik bog‘lovchi
|
10-30
|
6-15
|
0,5-0,7
|
0,01-0,03
|
mayin
|
-
|
20-30
|
3-6
|
0,3-0,5
|
0,08-0,01
|
Metall lentani kontakt payvand–lash
|
mayin
|
Oq elektrokorund; donadorligi 25-40, qattiqligi SM2...SM1, keramik bog‘lovchi
|
30-40
|
25-30
|
0,2-0,3
|
0,08-0,01
|
Elektroli–tik temirlash
|
mayin
|
Sintetik olmos ASP10K6, ASP15K8, ASP25K6-50, ASP30K6-50
|
25-35
|
20-25
|
1,0-1,5
|
0,01-0,02
|
Elektroli–tik xromlash
|
mayin
|
Normal elektrokorund; donadorlik 40-50, qattiqlik ST...ST1, keramik bog‘lovchi
|
30-40
|
15-20
|
1,0-1,5
|
0,008-0,01
|
Agarda detal Sarmayd bilan qoplangan bo‘lsa, unga ishlov berishda xromli elektrokorund 34A40SM16K dan tayyorlangan jilvirlash toshidan foydalaniladi, US-25 va FBX-6-2 tarkibli qoplama esa – 64S25Sm16K kremniy kerbidli jilvirlash aylanasi bilan ishlov beriladi. Dag‘al jilvirlashda aylana va detalning aylanish tezligi 35 m/s va 11 m/s da olib borilishi tavsiya etiladi. Yuzani kesib ko‘ndalang jilvirlashda ishlov berish sharoitlari 3-jadvalda keltirilgan.
3-jadval
Qattiq qotishmali qoplamalarga kesib jilvirlashda
minimal uzatishlar qiymati
Detalning diametri
|
Aylanish chastotasi
|
Ishlov berilayotgan material
|
Uzatish, mm/min, jilvirlash yuzasining uzunligida, mm
|
15
|
25
|
35
|
45
|
40
|
95
|
sormayit
|
3,9
|
2,3
|
1,67
|
1,3
|
80
|
50
|
1,95
|
1,15
|
0,83
|
0,65
|
40
|
95
|
FBX-6-2 US-25
|
2,2
|
1,3
|
1,0
|
0,74
|
80
|
50
|
PG-XN90SR3
|
1,1
|
0,66
|
0,47
|
0,37
|
40
|
95
|
1,6
|
0,95
|
0,65
|
0,55
|
80
|
50
|
0,8
|
0,45
|
0,35
|
0,25
|
Silindr gilzalarini, shatunning ostki kallagiga, tormoz silindrlariga ishlov berishda olmosli xoninglash operatsiyasi qo‘llaniladi. Bunda ACP, ACB va ACK rusumdagi sintetik olmosdan tayyorlangan brusoklardan foydalaniladi. Xoninglash kallagining aylanish tezligi 70-80 m/min, ilgarilanma-qaytma harakat tezligi 12-15 m/min, brusokni bosim – 0,3-1,5 MPa tashkil etadi.
Yuqori sinfli g‘adir-budurlikni hosil qilish uchun olmosli (abraziv) jilolash LSVt lentalari qo‘llaniladi, ularning donadorligi 8-M28 yoki donadorligi 80/63-40/28 bo‘lgan ALSHB, ASO-100-R9 rusumdagi materiallar qo‘llaniladi. Lentaning surilish tezligi 35 m/s, harakatning ko‘ndalang tebranish amplitudasi 2-6 mm va tebranish chastotasi 1 minutda 300-900 ga teng.
Berilgan agregatning bitta detalini ta’mirlashda mexanik ishlov berish uchun ketgan vaqt quyidagi tashkil etuvchilarning yig‘indisidan iborat:
Tδ=Ta+Tyor+Tixk+Ttf
Bunda Ta -asosiy texnologik vakt, min; Tyo -yordamchi vaqt, min; Tixk -ish o‘rniga xizmat ko‘rsatish vaqti, min; Ttf -dam olish va tabiiy zaruriyatlar uchun tanafus vaqti, min. Jumladan:
detalni yo‘nish uchun sarflangan asosiy texnologik vaqt
Ta=L/50*0.5=100/50*0.5=4
bunda L – detalning ishlov beriladigan qismining uzunligi, mm.
Detalni yo‘nishdagi yordamchi vaqt asosiy vaktning 7-9 % ni tashkil kiladi.
Tyor=0.08*Ta=0.08*4=0.32min
Detalni yo‘nishdagi operatsiya vaqti
TO= Ta+Tyor=4+0.32=4.32
Dam olish vakti operatsiya vaktining 5-7% ni tashkil kiladi
Ttf=0.07* TO=0.07*4.32=0.30 min
Ish o‘rniga xizmat ko‘rsatish vaqti operatsiya vatining 8-10% midorida olinadi,
Tixk=0.1* TO =0.1*4.32=0.432
Bitta detalni ta’mirlashda mexanik ishlov berish uchun sarflangan vaqt tashkil etuvchilarning yig‘indisidan iborat.
Tδ=Ta+Tyor+Tixk+Ttf=4+0.32+0.432 +0.3=5.052min
V. TA’MIRLASH VA TXK TEXNOLOGIK JARAYONLARNI VAQT
BO‘YICHA ME’YORLASH
Agregatllarni rostlash ishlari chilangarlik ishlari qatoriga kiradi. Chilangarlik ishlarida bir dona agregatni ta’mirlash rostlash uchun sarflanadigan vaqt quyidagi formula bilan hisoblanadi:
Tdona= 1,08 Top + Ttt
bundaTop- operasіya vaqti, soat, uning kiymati agregatning murakkablik darajasiga va unda bajarilishi mumkin bo‘lgan ta’mirlash va rostlashishlarining soniga bog‘liq; Ttt- bir dona detalga to‘g‘ri keluvchi tayyorlash – tugatish va ish joyini tayyorlash bilan bog‘liq bo‘lgan, bir agregatga to‘g‘ri keluvchi vaqt. Uning smena davomidagi umumiy qiymati smena vaqtining 20-35 % ni tashkil qiladi. Agar smena vaqtining davomiyligi Ts=8.2 soat bo‘lsa,
Ttt=8.2 · 0,30/N
N=Ts/Td=8.2/0,9=9.11
Ttt=8.2·0,3/9.11=0,27
ga teng bu yerda N – bir turdagi agregat uchun, smena davomida ta’mirlanadigan va rostlanadigan agregatlarning soni.
Smena davomidagi tayyorlash – tugatish va ish joyini tayyorlash uchun sarflangan vaqt
Tstt= 0,25Ts;soat
Tstt= 0,25·8.2=2.05 ;soat
Smena davomida operatsiyani bajarishga sarflangan vaqt
Tops= Ts - Tstt,soat
Tops= 8.2-2.05=6.15;soat
Birgina 3-sinfdagi yuk avtomobillarining kirvoship-shatunli mexanizmini rostlash uchun sarflangan vaqt operatsiya vaqti T1r=2 soatni tashkil etsa, smena davomida rostlanadigan agregatlar soni:
N= Tops/ T1r.
N= 6.15/2=3.075
Birgina agregatga to‘g‘ri keluvchi tayyorlash – tugatish va ish joyini tayyorlash bilan bog‘liq bo‘lgan vaqt:
T1tt= Tstt/N ; soat
T1tt= 2.05/3.075=0.66; soat
Tdona= 1,08 Top + Ttt
Tdona= 1,08·6.15+0,27=6.912
VI. XULOSA
Kurs loyihasida berilgan vazifaga muvofiq ta’mirlash va texnik xizmat ko’rsatish davriyligi mashinaning kapital ta’mirlashdan o’tganligiga bog’liq holda ta’mirlash va texnik xizmat ko’rsatish davriyligi qaytadan hisoblandi va unga bog’liq holda servis korxonasida bajarilgan ta’mirlash va texnik xizmat ko’rsatish soni aniqlandi. Ularning asosida servis korxonasida ta’mirlash va texnik xizmat ko’rsatish grafigi tuzildi.
Ilashish muftasining sodir bo’ladigan nosozliklar tahlil qilindi, ta’mirlash va rostlash ishlari ishlab chiqildi. Ularning asosida nosozliklarning birini bartaraf etish va rostlash texnologik jarayoni ishlab chiqildi.
Operatsiya, tayyorlash – tugatish va ish joyini tayyorlash uchun sarflangan vaqti hisobga olinib bir dona agregatni ta’mirlash va rostlash vaqti aniqlandi.
VII. ADABIYOTLAR
Shoobidov Sh.A., Irgashev A. “Texnik servisni tashkil qilish”. Toshkent: ToshDTU, 2009,
Shoobidov Sh.A., Irgashev A. “Traktorlar va qishloq xo‘jalik texnikasi detallarini qayta tiklash metodlari”. Toshkent: ToshDTU, I-II- qismlar, 2008,
A.Irgashev., G.Sh.Jo‘raeva. “Texnik xizmat ko‘rsatish texnikasi va texnologiyasi”. T.: 2015,
Ishmuratov X.K., Hamroev R.K. “Texnik xizmat ko‘rsatish va ta’mirlash usullarining texnologik asoslari”. Monografiya. - T.: “Innovatsion rivojlanish nashriѐt-matbaa uyi”, 2021,
A.Irgashev., X.K.Ishmuratov., N.N.Mirzaev. “Xizmat ko‘rsatishni tashkil qilish”. Darslik. T: Innovatsion rivojlanish nashriѐt-matbaa uyi 2020.
Fayzullayev E.Z. Transport vositalari va nazariyasi. Darslik. 1-qism.-T.: Yangi asr avlodi, 2006. 375 b.
Muhiddinov A. va b. Transport vositalarining tuzilishi. Darslik. – T.: Cho‘lpon, 2014. 232 b.
Irgashev A., Hamroyev R.K. Texnik xizmat ko’rsatish texnologiyasi. Laboratoriya ishlari uchun uslubiy ko‘rsatmalar. - T.:, 2022. 70 b..
Mavlonov B.M., Irgashev A. va boshqalar. Avtomobil va dvigatellarni ta’mirlash. – Toshkent: O‘qituvchi, 2002.
Yuldashev Sh.Y. Mashinalar ishonchliligi va ta’mirlash asoslari. Toshkent: O‘zbekiston, 2006 y.;
Internet saytlari
1. http://www.motorpage.ru
2. http://auto.ru/
3. http://www.autokrot.ru/
Do'stlaringiz bilan baham: |