Иқтисодий таҳлил ва статистика” кафедраси

Таянч сўз ва иборалар
Илмий тадқиқот натижаларини прогнозлаш объекти сифатида. Илмий-техник тадқиқотларнинг хусусиятларни амалга ошириш кетма-етлиги, мураккаблиги, тасодифлигининг даражасининг юқорилиги. Илмий тадқиқот турлари. Фундаментал тадқиқотлар, уларнинг ўзига хос хусусиятлари, самарадорлигини объектив баҳолаш усули ва умумий тадқиқотлардаги улушининг салмоғи. Илмий-техник тараққиѐт жараѐнини прогнозлашнинг хусусиятлари ва тамойиллари. Илмий-техник тараққиѐтнинг прогнозлаш усуллари, эвристик-логистик усуллар. Инновацион тадқиқот лойиҳалари ва уларнинг натижаларини прогнозлаш.
МАВЗУ-13.ИЖТИМОИЙ ЖАРАЁНЛАР ВА АҲОЛИ ТУРМУШ ДАРАЖАСИНИНГ ЎСИШИНИ ПРОГНОЗЛАШ
Режа:
13.1. Ижтимоий жараёнларнинг хусусиятлари ва уларни ифодаловчи кўрсаткичлар.
13.2. Ижтимоий соҳаларни прогнозлаш усуллари ва моделлари, уларнинг ўзига хос хусусиятлари
13.3. Аҳоли турмуш динамикасини баҳолвчи кўрсаткичлар, ушбу кўрсаткичларни ўзгариш динамикаси.
13.4. Чакана савдо айланмаси ва талабни прогнозлаш
13.5. Маиший хизмат соҳасини прогнозлаш
13.6. Олий ўқув юртлари мутахассисларини прогнозлаш


13.1. Ижтимоий жараёнларнинг хусусиятлари ва уларни ифодаловчи кўрсаткичлар.
Асосий иқтисодий-ижтимоий ривожланиш даражалари аҳолининг турмуш даражаси орқали ифодаланади, бу тушунча ўзида кишининг ҳам моддий, ҳам маьнавий жиҳатдан қониқиши тушунилади.
Жамиятнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланишини прогнозлашнинг асосий ажралмас қисми бу истеьмол ҳажми ҳаракатини баҳолаш ва илмий техник тараққиётининг ўрнини аниқлашдир.
Истеьмолнинг ўсишини таҳлил қилиш аҳоли турмуш даражасини белгиловчи асосий омиллардан бири бўлиб ҳисобланади. Аҳоли истеьмоли таркибидан келиб чиқиб, уларга таъсир кўрсатувчи омилларни аниқлаш, омиллар ва истеьмолнинг ўзаро таъсири сабаб-оқибатларини аниқлаш, ҳозиргача бўлган давр мобайнида истеьмол таркибининг ўзгариши сабабларини таҳлил қилиш, прогноз қилинадиган асосий кўрсаткичларни аниқлашда мамлакатнинг ижтимоий ривожланиши ва аҳоли турмуш даражасида катта ўрин эгаллайди⁴².
Бу соҳани прогнозлаштиришнинг асосий вазифаси аввало келажакда аҳоли истеьмолини аниқлаш ва уларни қондириш имкониятларини излашдан иборат. Масалан: юқори сифатли ва турли хил озиқ-овқат маҳсулотлари, хизматлар, уй-жойлар ва бошқалар.
Қулай шароитда инсон ҳар томонлама ривожланар экан, унга нафақат моддий балки маьнавий талаб ҳам ошиб боради. Инсон ривожланиши билан ўз яхши иш шароитини ташкил этишга, тиббий хизматларни ва дам олиш шароитларини яхшилашга ҳаракат килади.
Бозор иқтисодиёти шароитида аҳоли истеьмолининг ўсишини прогнозлаштириш муҳим аҳамият касб этади, чунки бу билан келажакдаги истеьмол ҳажмининг ривожланиш тенденсиясини билиш мумкин.