Иқтисодий таҳлил ва статистика” кафедраси

Таянч сўз ва иборалар
Иқтисодий ўсиш тушунчаси. Иқтисодий ўсиш турлари, уларнинг прогнозлаштиришда ишлатилиши. Иқтисодий ўсишнинг икки жиҳатдан таҳлил қилиниши. Ресурсларнинг интенсив ишлатилиши. Фонд интенсивлиги, фонд сиғими, меҳнат сиғими, иқтисодий ўсиш моделларининг мақсади. Иқтисодий ўсишни прогнозлаштиришда ишлаб чиқариш функцияси. Иқтисодий ўсишни прогнозлаштиришда даражали ва кўп омилли функциялар. Мултипликатив ишлаб чиқариш функциясининг афзалликлари. Экстрополяция усули, корреляцион анализ усули. Иқтисодий ўсишни ифодаловчи кўрсаткичлар. Макроиқтисодий ўсишни прогнозлаштириш. Бир ѐки бир неча омилли моделлар. Кўп чизиқли, даражали, кўрсаткичли, кўп ўзгарувчили моделлар. Математик ишлаб чиқариш функцияси. Эконометрик моделлар. Дисперциянинг ўсиши.
МАВЗУ-12. ИЛМИЙ-ТЕХНИК ТАРАҚҚИЁТНИ ПРОГНОЗЛАШ
Режа:
12. 1. Илмий тадқиқот натижалари прогнозлаш объекти сифатида.
12.2. Илмий тадқиқот турлари.
12.3. Фундаментал тадқиқотлар, уларнинг ўзига хос хусусиятлари, самарадорлигини объектив баҳолаш усули ва умумий тадқиқотлардаги улушининг салмоғи.
12.4. Илмий-техник тараққиёт жараёнини прогнозлашнинг хусусиятлари ва тамойиллари.
12.5. Инновацион тадқиқот лойиҳалари ва уларнинг натижаларини прогнозлаш.


12. 1. Илмий тадқиқот натижалари прогнозлаш объекти сифатида.
Фан - техника тараккиёти - фан ва техниканинг ўзаро бир-бирини тўлдириб, ривожланиш асосида ишлаб чиқариш ташкилий даражасининг, технологиясининг, меҳнат воситалари ва қуролларининг доимий равишда янгиланиб ва такомиллашиб боришини таъминлашдир. Илмий-техника тараккиёти ишлаб чиқаришни ташкил қилишга, ишлаб чиқариш кучлари элементларига чуқур ўзгариш киритадики, натижада ишлаб чиқариш муносабатлари хам ўзгаради. Ўтиш даврида илмий-техника тараккиётини жадаллаштириш иктисодиётни ривожлантиришнинг муҳим вазифаларидан бири. Ягона техника сиёсат илмий-техника инқилоблари ва ютуқлари ижтимоий иктисодий муаммолар ечимини умумлаштиради.
Фан-техника фаолияти натижасида фаннинг ишлаб чиқариш кучларига айланиш жараёни амалга оширилади, илмий натижалар техник ечимларга айланади, техника, технология ва материалларнинг янги турлари яратилади ва ўзлаштиради. "Фан-техника ишлаб чикариш - ишлатиш" ягона мажмуи яратилади. Фаннинг ишлаб чикариш кучларига айланиши, фан, техника ва ишлаб чикаришнинг алокаларини кескин жадаллаштиради. Фан ўз ривожланишида амалиётдан ўсиб кетиб, техникавий инқилоб учун шароит яратади. Ўз навбатида техника ва ишлаб чикаришнинг ривожланиши илмий - тадқиқотлар ўтказиш ва унинг натижаларини ишлаб чиқаришга жорий қилишни жадаллаштиради ва рағбатлантиради. Фаннинг ишлаб чиқариш кучларига айланиши, бу фаннинг ишлаб чиқариш кучларининг учинчи элементи эканлигини англатмасдан, балки мехнат жараёнида ишчи кучидан унумли фойдаланишини билдиради. Фан ишлаб чикариш кучларининг барча элементларини бойитади, жамиятнинг моддий техника базаси ривожланишига таъсирини кучайтиради. 
Илмий техника тараққиёти ютуқларидан фойдаланиш қўл меҳнатини енгиллаштириш омили бўлиб хизмат қилади, унинг доимий такомиллашуви ушлаб ишчиларнинг моддий таъминланганлик ва маънавий дам олиш имкониятларини яратади³⁸.
Илмий техник тараққиёти, иқтисодиётнинг моддий техник базасининг шаклланишига ва унинг асосида илм-фан ва техника ривожланишига замин яратади. Илмий техника тараққиёти товар маҳсулотларнинг кенгайиши ва номенклатурасининг янгиланиши ва ишлаб чиқариладиган маҳсулот ассортиментига ижобий таъсир кўрсатади. Санот маҳсулотларининг янгиланиш кўрсатгичи маамлакатнинг ишлаб чиқариш потенциалини ривожланишини кўрсатади. Илмий техника тараққиёти таъсирида маиший хўжалик маҳсулотлари доимо янгиланиб туради, бу билан аҳолининг маиший хўжалик маҳсулотларига бўлган талаби қондирилади.