Иқтисодий таҳлил

2. Товламачилик ва хато тушунчалари
Hisob va hisobotda firibgarlik - korxona rahbariyati va xodimlari tarkibidagi bir yoki bir nechta shaxs tomonidan atayin hisob va hisobot ma’lumotlarini noto‘g‘ri aks ettirishi va taqdim etishidir. U hiylagarlik bilan hisob yozuvlarini o'zgartirish va dastiabki hujjatlami, registrlami va hisobotni qalbakilashtirishdan, xo‘jalik operatsiyalar ma’nosini buzib ko‘rsatishga, korxona hisob siyosati yoki amaldagi qonunchilik bilan belgilangan qoidalami buzishga olib keluvchi hisobdagi yozuvlami atayin o‘zgartirishdan, aktivlarni, yozuvlami to‘g‘rilangan natijalarini yoki hujjatlami atayin yo'naltirilgan holda baholashdan iborat. Hisob yozuvlari yuzasidan hiylagarlik - hisob va hisobot ma’lumotlarini buzib ko'rsatish maqsadida, noto‘g‘ri (noaniq)buxgalteriya o'tkazmalaridan yoki "stomo" yozuvlardan bilib turib foydalanish.Buxgalteriya hisobi va yozuvlami qalbakilashtirish - bila turib buxgalteriya hisobining noto‘g‘ri yoki sohta hujjatlarini (avizo, hisobvaraqlar, veksellar va hokazolar) va haqiqatni buzib ko‘rsatadigan buxgalteriya hisobi hisobvaraqlaridagi yozuvlami rasmiylashtirishdir.Xo‘jalik operatsiyalari natijalarini yo'qotib yuborish - asosiy buxgalteriya o'tkazmalariga mazmuni va summasi bo'yicha o'xshash boMgan "stomo" yozuvlardir.Hisobda noo'xshash yozuvlar - hisobvaraqlar tizimida moliyaviy ma’lumotni to'liq bo'Imagan hajmda aks etish (buxgalteriya hisobi hisobvaraqlari va daftarlarida kerakli bo'Imagan o'zgartirishlar, hisobvaraqlar korrespondentlanishini buzish, to'liq bo'ltnagan fayllar, hisobda aks etilmagan xo'jalik operatsiyalar).G'ayrioddiy operatsiyalar - bir marotabali kelishuvlar va g'ayrioddiy xo'jalik operatsiyalar bo'yicha summalar vato'lovlami oshirib yuborish.
Auditor firibgarlik va xato holatlarining oldini olish uchun javob bermaydi va javob bera olmaydi. Shunga qaramay, har yili audit o'tkazilishi ushbu holatlarga to'sqinlik qiluvchi omil bo'lishi mumkin.Auditor auditni rejalashtirish jarayonida firibgarlik va xatolar moliyaviy hisobotda ahamiyatli noto'g'ri aks ettirilishlarga olib kelishi mumkin tavakkalchiligiga baho berishi hamda subyekt rahbariyatidan oldin aniqlangan qandaydir firibgarlik va ahamiyatli yanglishlar holatlari to'g'risida so'rab bilishi lozim.Moliyaviy hisobotdagi ahamiyatli tavsifga ega bo'lgan firibgarlik va yanglishlar umuman aniqlanadi degan oqilona ishonchlilikni olish maqsadida, auditor tavakkalchilikka beriigan baho natijalariga asosianib, auditorlik tartibotlarini ishlab chiqishi lozim.

Таянч иборалари: товламачилик ва хато тушунчаси, қаллоблик, қалбакилаштириш, ҳисобда ноўхшаш ёзувлар, ғайриоддий операциялар