Иšтисодий таілил фанининг моіияти, бозор иšтисодиёти шароитида аіамияти ва вазифалари

меъёрдаги рентабеллик даражасини 
таъминловчи фойда миқдоридир.
Ушбу кўрсаткичнинг 
аҳамияти шундаки ҳар қандай рентабеллик даражаси ҳам 
корхонанинг молиявий мустаҳкамлиги ва барқарорлигини 
таъминлай олмайди. Шу туфайли рентабеллик даражаси баъзи 
тармоқларда меъёрлаштирилган бўлса, баъзиларда унинг 
даражаси белгиланиб қўйилади. Масалан, қишлоқ хўжалик 
корхонасининг рентабеллик даражаси 40 % дан кам бўлса улар 
учун 3 % солиқ ставка белгиланган; агар ушбу кўрсаткич 
даражаси 40 % дан ошса 20 % солиқ ставкаси билан тўлаш кўзда 
тутилган. Чунки қишлоқ хўжалик корхоналарида рентабеллик 
даражаси 40 % дан кам бўлса, улар ўзларининг молиявий 
барқарорлигини таъминлаши қийин. Шу туфайли молиявий 
мустаҳкам бўлмаган корхонада солиқ олишни ҳам камайтирган. 
Демак, 
молиявий 
мустаҳкамликни 
таъминловчи 
рентабеллик даражасига эришиш учун тегишли фойда 
миқдорини
аниқлаш ҳозирги бозор муносабатлари шароитида 
муҳим кўрсаткичлардан биридир. Ушбу кўрсаткични аниқлаш 
учун қуйидаги формула тавсия қилинади: 
Мбр х Рме 
Фр=---------------------- ; 
100 
Бунда Фр - белгиланган рентабеллик даражасини таъмин 
этадиган фойда сўммаси (ушбу кўрсаткич бизнес-режага 
киритилиши лозим).
Мбр - бизнес-режа бўйича ишлаб чиқарилиши лозим
бўлган маҳсулот (иш, хизмат) ҳажми. 
Рме - эришиш лозим бўлган (меъёрда кўзда тутилган)
рентабеллик даражаси. 

---

 
 
Кўрсаткичлар 
тизими 
Меъёрдаги 
рентабеллик-
нинг 
таъминлани
ш даражаси 
(Ртд) 
Маҳсулот 
(иш, 
хизмат)нинг 
рентабеллик 
даражаси 
(Рм) 
Молиявий 
мустаҳкамли
к даражаси 
(Ммд) 
Меъёрдаги 
рентабелликни 
таъминловчи 
фойда (Фр) 
Бизнес-режада
кўзда тутилган 
фойда (Фбр) 
Рм 
Ртд=-----------
-- 
Рме 
Ф . 100 
Рм=------------
- 
М 
Фбр 
Ммд=----------
-- 
Фр 
Мбр . Рме 
Фр=-------------- 
100 
Фбр = Мбр - 
- (Дх - Ўх)