Иқтисодий таҲ

6.2.Иқтисодий таҳлилни ташкил қилиш ва ўтказиш босқичлари

Таҳлилий ишларни муваффақиятли, самарали ўтказилиши, уни ҳар томонлама ўйлаб, синчиклаб ташкил қилинишига боғлиқдир. Унинг ўтказилиши илмий характерга асосланган режа асосида амалга оширилиши лозим.

Иқтисодий таҳлилни алоҳида таҳлил хизмат бўлимини очиш орқали юритиш, ёлланган таҳлилчидан фойдаланиш ёки унинг функсиясини алоҳида ходимга юклаш орқали бажариш, эгаси томонидан мустақил юритилиши каби ташқилий шаклларини ажратиш мумкин. Бу ташкилий шакл ички молиявий таҳлил учун хос бўлган таркиблашдир. Ташқи таҳлилчилар томонидан ўтказиладиган таҳлил натижаларидан манфаатдор ташкилотлар ва ходимлар томонидан мустақил ёки шартномавий асосда ташкил этилиши мумкин.
Хўжалик субектларида иқтисодий таҳлилни ташкил этиш шаклларини қуйидаги 6.1-чизмада кўришимиз мумкин.
Иқтисодий таҳлилни ташкил этилишига муҳим аҳамият берилиши яна шу билан ҳарактерлики, унинг ютуғи кўп жиҳатдан ташкил этиш тартибига ҳам боғлиқ. Албатта ташкилий шаклларни у ёки бу шакли корхонанинг мулкий ҳолати, катта-кичиклиги, жараёнларнинг мураккаблиги ва ўзига хослиги, молиявий имкониятлар, иш кўлами, малакали кадрлар ва бошқа имкониятлардан келиб чиққан ҳолда танланади. Агар корхонанинг иш кўлами, ишлаб чиқариш жараёнинг мураккаблиги, молиявий имконияти, малакали кадрларга бўлган талабининг қондирилишидан келиб чиққан ҳолда,

6.1-чизма. Иқтисодиёт субектларида иқтисодий таҳлилни ташкил этиш шакллари


алоҳида таҳлил хизмат бўлимини ташкил этиш мақбул деб топилса, албатта бу энг тўғри йўл ҳисобланади.
Иқтисодчи олим М.Қ.Пардаев томонидан иқтисодий таҳлилнинг учта босқичи, яъни таҳлил мақсадини аниқлаш ва унга ёндошиш йўлларини белгилаш; таҳлил учун тақдим қилинадиган ахборотлар сифатига баҳо бериш; таҳлилни усулларидан фойдаланган ҳолда таҳлилни ўтказиш ва унинг натижаларини расмийлаштириш босқичлари таркибланади.
Таҳлилий жараён қуйидаги босқичлардан иборат:
а) таҳлил дастурини тузиш;
б) таҳлил учун маълумотларни ва уларни текшириш, кўрсаткичларни танлаш ва ҳисоблаш;
в) кўрсаткичларни таҳлилий жиҳатдан қайта ишлаш ва таққослаш.;
г) таҳлил натижаларини умумлаштириш ва корхона ҳамда ташкилотлар фаолиятида содир бўлган камчиликларни бартараф қилиш учун чора ва тадбирлар ишлаб чиқиш ҳамда аниқланган ички хўжалик резервларидан фойдаланиш.