Иқтисодий таҲ

м) Коеффитсиентлар усули. Коеффисиентларни аниқлаш ва унинг ўзгаришларини қиёсий таққослаш асосида корхонанинг молиявий ахволини аниқроқ ў рганиш, билиш имкони туғ илади. Масалан, корхонанинг “Молиявий мустақиллик коеффитсиенти”ни аниқланишига эътибор беринг. Ушбу кўрсаткич “Ўз маблағлари манбалари” (1-шакл 480-сатр) ни “Бухгалтерия балансини жами“ (1-шакл 780-сатр)га бўлиш асосида аниқланади. Бу кўрсаткич корхонанинг ҳаракатда банд қилинган маблағнинг қайси даражаси ўзига тегишли эканлигини тавсифлайди. Яъни, ҳаракатдаги, бизнесдаги ҳар бир сўмнинг қайси қисми ўзига тегишли эканлигини ифода этади.
Коеффитсиентлар – мулкнинг нисбий даражасини тавсифлайди. Лекин, ўзаро боғлиқликка ва алоқадорликка эга бўлган кўрсаткичларнигина таққослаш талаб этилади. Масалан; асосий воситаларнинг умумий қийматини қарз капиталига нисбатлаш билан ҳеч қандай натижага эга бўлинмайди. Нисбатлаш якунида чиқувчи ифода ўзининг мазмунига, мантиққа эга бўлмоғи лозим. Бу мантиқни тўловга қобиллик кўрсаткичларида, молиявий барқарорликда, ўз ва қарз маблағлари нисбатида, молиявий мустақиллик коеффитсиенти ва шунга ўхшаш кўрсаткичларда кўриш мумкин.


Қисқа хулоса

Ушбу мавзуни ўрганиш натижасида талабалар иқтисодий таҳлилнинг услубияти, усули ва унинг ўзига хос хусусиятларини, ўқув адабиётларида иқтисодчи олимлар томонидан иқтисодий таҳлилнинг методи хусусида берилган таърифларни ҳамда корхоналар фаолиятини ифодоловчи пировард натижа ва унинг ўзгаришига таъсир қилувҳчи омилларни ҳисоблашда иқтисодий таҳлилнинг анъанавий усулларини қўллашни билишлари зарур.

Талаба билимини назорат қилиш ҳамда мустаҳкамлашга оид савол ва топшириқлар

1. Иқтисодий таҳлил фанининг усули тўғрисида умумий тушунча ва унинг ўзига хос хусусиятларини кўрсатиб беринг.

2. Хўжалик фаолиятига таъсир қилувчи омиллар тушунчаси ва улар қандай туркумланади?
3. Иқтисодий таҳлилнинг қандай махсус усуллари бор?
4. Занжирли алмаштириш усулини қўллашнинг моҳияти ва афзалликларини кўрсатиб беринг.