Иқтисодий таҲ

9.3. Информатсион технологияларга асосланган бошқарув тизимида аналитик масалалар таснифи

Информатсион технологияларга асосланган бошқарув тизимидаги “Комплекс иқтисодий таҳлил” тизимида кўплаб миқдордаги аналитик масалалар ҳал қилинади. Уларнинг аниқ тасниф қилиниши масалаларнинг навбатма-навбат ишланиб жорий этилишига, натижа эса тизимнинг функсиясининг самарадорлигини оширишга таъсир этади. Обектга тизимли ва комплекс ёндашувни режалаштириш, ҳисоб ва таҳлил масалаларининг бошқарув мақсади ва функсияси учун ягона тавсифини талаб этади.

Аналитик масалаларнинг ижтимоий тамойиллар талабларига жавоб бера оладиган таснифининг амалдаги тури мазмун тавфиси бўйича ажратишдир.
Бошқарув жараёнига боғлиқлигига кўра мазкур белги бўйича масалалар қуйидаги кўринишни олади:
- табиий-буюмлашган — аниқ истеъмол қийматини яратишга кўра;
- иқтисодий — қийматни шаклланишига кўра;
- ижтимоий — ижтимоий соҳадаги фаолият бўйича;
- экологик — табиий муҳитни сақлаш бўйича.
Аналитик масалалар бошқарув даражаси ва турига кўра ҳам тасниф этилади.
Биринчи белги бўйича: бригада, сех, бўлим, корхонанинг хўжалик фаолияти тегишли масалаларга бўлинади.
Иккинчи белги бўйича: бошқарув тури бўйича эса тезкор, жорий ва истиқболли масалаларга ажратилади.
Ўз навбатида муайян белгилар бўйича гуруҳланган масалаларнинг ичида бошқариладиган обект мазмунига кўра ҳам гуруҳларга ажратилади. Масалан, биринчи гуруҳ муайян маҳсулот яратиш бўйича қуйидагича бўлиниши мумкин: ишлаб чиқаришни тайёрлаш, меҳнат воситалари ва предметлари билан таъминланиш, ишлаб чиқариш, ёрдамчи ишлаб чиқариш, сотиш жараёни ва шу кабилар.
Информатсион технологияларга асосланган бошқарув тизимида иқтисодий таҳлил натижалари обект маълумотларидан фойдаланиш мақсадига кўра ички ва ташқи фойдаланувчилар йўналиши бўйича ҳам алоҳида тайёрланади.
Ички фойдаланувчиларга мўлжалланган таҳлили маълумотлари бошқарув эҳтиёжига кўра барча соҳа ва жараёнларни акс эттириш мумкин.
Ташқи фойдаланувчилар учун эса маълумотлар олиш обектлари чекланган бўлади.
Иқтисодий таҳлилга оид кўплаб адабиётларда маълумотларни информатсион технологияларга асосланган тарзда қайта ишлашда аналитик масалаларни бошқа белгиларига кўра ҳам тасниф этишлар тавсия этилади.
Лекин, уларнинг барчаси асосида бир мазмун у ҳам бўлса, иқтисодий таҳлил функсиясини информатсион технологияларга асосланган бошқарув тизимида доимий ва самарали амалга оширишни таъминлаш ётади.