Иқтисодиёт кафедраси Маърузачи: Нарзиева Д

Пул массаси таркиби асосан иккита компонентдан ташкил топди:

• Муомаладаги нақд пуллар – пул массасининг юқори ликвидли маблағлар бўлиб, исталган пайтда тўлов воситаси сифатида фойдаланиш имкониятини беради. Бу агрегат муомаладаги банкнот ва тангаларни ўз таркибига олади.
• Нақд пулсиз маблағлар – мулкий шаклидан қатъий назар барча турдаги хўжалик юритувчи субъектларнинг кредит муассасаларида ҳисоб рақамлардаги, шунингдек, пластик карточкалар ва ҳисоб китоб чеки кўринишдаги маблағлардан иборат.

• Пул агрегатлари пул массасини ўлчовчилардан (кўрсаткичларидан) иборат. Пул агрегатлари статистикада пуллар ҳаракатининг муайян санага бўлган ёки муайян вақт давридаги ўзгаришини таҳлил этиш учун қўлланилади.
• Пул агрегатларини қуриш учун моддий неъматларнинг ликвидлилиги даражасига қараб уларнинг босқичма-босқич жойлаштирилиши асос қилиб олинган. Моддий неъматларнинг ликвидлилиги деганда ушбу неъматларнинг тез ва унчалик кўп зарарларсиз пулга айланиши қобилияти тушунилади. Моддий неъматларнинг ликвидлилиги вақт билан ўлчанади. Моддий неъматни пулга айлантириш учун қанчалик кам вақт талаб қилинса, унинг ликвидлилиги шунчалик юқори бўлади. Нақд пуллар мутлоқ ликвидлиликка эга, чунки уларни пулга айлантириш учун зарур бўладиган вақт нулга тенгдир.

Пул агрегатлари:

М 1 – муомаладаги нақд пул маблағлари (яъни, Мо агрегати), корхоналарнинг ҳисоб-китоб, жорий ва махсус ҳисобварақларидаги маблағлари, суғурта компаниялари маблағлари, аҳолининг тижорат банкларидаги «талаб қилиб олингунгача» ҳисобварақларидаги депозитлари.

• М 1 – муомаладаги нақд пул маблағлари (яъни, Мо агрегати), корхоналарнинг ҳисоб-китоб, жорий ва махсус ҳисобварақларидаги маблағлари, суғурта компаниялари маблағлари, аҳолининг тижорат банкларидаги «талаб қилиб олингунгача» ҳисобварақларидаги депозитлари.
• М 2 – М 1 агрегати + аҳолининг банклардаги муддатли омонатлари.
• М 3 – М 2 агрегати + давлат заёмларининг сертификатлари ва облигациялари.
• М 4 – М 3 агрегати + хорижий валютадаги депозитлар

Пул агрегатлари