Иқтисодиёт кафедраси Маърузачи: Нарзиева Д

Пулнинг турлари

1.

• Қоғоз пуллар

2.

• Натурал пуллар

3.

• Металл пуллар

4.

• Электрон пуллар

Натурал пуллар:

• Натурал пуллар бу реал кўринишга эга бўлган товарлардир, ушбу пулларнинг қиймати товарнинг ўзида акс эттирилган бўлиб, уларнинг сотиб олиш қобилияти товарлар қиймати билан ифодаланган.
• 1. Ҳайвонлар шаклида
• 2. Буюм шаклида
• 3. Ўсимлик шаклида

Металл пуллар

• Кишилар ўртасида айирбошлаш жараёнларининг тезлашуви ва меҳнат тақсимотининг чуқурлашуви айирбошлаш ҳажмининг ортишига олиб келди. Иқтисодий муносабатларининг такомиллашуви натижасида кишилар металлни кашф этдилар, ундан турли хил меҳнат қуролларшни ясаб кундалик ҳаётида фойдаландилар. Кейинчалик эса металлдан танга пулларни зарб қилиш йўлга қўйилди.

Кредит пуллар

• Кредит пуллар деб – кредит муносабатлар асосида юзага келувчи, тўлов воситасини бажарувчи қиймат белгиларига айтилади.Кредит пуллари эволюцияси вексел,банкнота, чек, электрон пуллар, кредит карточкалари.
• Кредит пуллар қоғоз пуллардан фарқ қилиб, улар бир вақтнинг ўзида қийматни ифодалайди ва у кредит ҳужжат бўлиб, кредитор ва қарз олувчи ўртасидаги иқтисодий муносабатни акс эттиради

Кредит пуллар эволюцияси:

ВЕКСЕЛ
Вексел бу- қарздорнинг ёзма мажбурияти ёки кредиторнинг қарздорга векселда ёзилган суммани муайян муддатдан кейин тўлаш тўғрисидаги буйруғи.
Банкнота
Банкнота - бу банкнинг қарз мажбурияти. Хозирги вақтда банкнота марказий банк томонидан векселларни қайта хисоблаш,турли кредит ташкилотлари ва давлатни кредитлаш йўли билан чиқарилади. Банкноталарнинг муомалага чиқарилишини одатда банклар турли хўжалик жараёнлари муносабати билан амалга оширилаётган кредит операцияларини бажаришда ўтказишади.

• Ўтмишда банкнота муддациз мажбурият бўлиб, хоҳлаган вақтда уни банкка топшириб, ўрнига унда кўрсатилган суммага олтин ёки кумуш олиш мумкин бўлган.
• Вексел банкнотадан қуйидаги хусусиятлари билан фарқ қилади:
• – вексел маълум муддатни ўзида ифодалайди (3-6 ой муддатга эга бўлган вексел), банкнота маълум муддат билан чегараланмайди.
• – вексел бўйича векселни берган томон уни тўлашни кафолат-ласа, банкнотада уни тўлашни давлат (давлат банки) кафолатлайди.