Иқтисодиёт кафедраси Маърузачи: Нарзиева Д

ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ОЛИЙ ВА ЎРТА МАХСУС ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ Бухоро Давлат Университети

Иқтисодиёт кафедраси

Маърузачи: Нарзиева Д

Бухоро 2018

Режа: 1. Пулнинг келиб чиқиши 2. Пул шакллари ва турларининг эволюцияси. Пулнинг моҳияти ва унинг намоён бўлиш шакллари 3. Пулнинг функциялари 4. Кредит пуллари ва уларнинг турлари 5. Пул назариялари

• Мавзу: Пул назарияси

Пулнинг келиб чиқиши:

• Узоқ қадимдан ишлаб чиқаришнинг ва товар муносабатларини ривожланиши натижасида пул юзага чиқа бошлаган. Бизнинг фикримизча пулнинг юзага чиқишига бевосита қуйидаги омиллар таъсир кўрсатган:
• 1. Жамиятда меҳнат тақсимотини ҳамда маҳсулотлар алмашувини юзага чиқиши.
• 2. Натурал хўжаликдан аста —секин товарларни ишлаб чиқариш ва уларни айирбошлашга ўта бошлаши;
• 3. Товар маҳсулотларини ишлаб чиқарувчи ва мол —мулк жиҳатидан мустақил мулкдорларнинг шаклланиб бориши;
• 4. Айирбошлаш жараёнида эквивалентлиги (мослик) юзага чиқиши ва унга риоя этила боришлиги.

Пулниг келиб чиқиши:

• Ишлаб чиқаришнинг кенгайиб бориши, товар муносабатларини ривожланиши натижасида бозор пул ролини уйновчи металларга қуйидаги талабларни қўяди:
• - металнинг табиатда камёблиги
• - металлнинг бир таркиблилиги;
• - керакли микдорда олишнинг қийинлиги;
• - қийматни йуқотмасдан, ёки жуда кам микдорда йўқотиш асосида бўлиниши (майдаланиши);
• - ихчамлиги ва енгиллиги;
• - узоқ муддат давомида зангламасдан сақланиши.

Пулнинг келиб чиқиши:

• Пулнинг ривожланиш босқичида бутун дунё бўйича умумий эквивалент ролини ўйновчи пул сифатида олтин тан олинган ва бозорда у якка хукмронга айланган. Шу асосда бутун дунё бўйича халкаро ҳисоб — китобларда ягона тўлов воситаси бўлиб олтин ҳисобланган.

1. Пул тушунчаси ва унинг келиб чикиш тарихи
Пул-бу умумий эквивалент сифатида
қўлланиладиган универсал товарнинг
алоҳида тури бўлиб, бошқа товарлар-
нинг қиймати у орқали ифодаланади.
Пул бу мутлоқ ликвидлиликка эга
бўлган неъматдир.
Пул

• Товар ишлаб чиқариш ривожланишининг илк босқичларида пул иштирокисиз айрибошлаш (бартер) усулидан фойдаланилган. Эрамиздан аввалги 2-3 минг йил аввал умумий пул эквивалентларидан фойаланилган. Турли миллатларда турли хил пул эквивалентлари иштирок этган.