―ИҚтисодиёт‖ факультети

 
Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini tashishda xalqaro logistika infratuzilmasining 
strategik ustunliklari 
 
Logistika tizimining yaxshi ishlashi uchun tegishli infrastruktura talab qilinadi. 
Tovarlarni joylashtirish, saqlash va saqlash jarayoni va ular bilan birga olib boriladigan 
axborot oqimlari muayyan texnik vositalarni talab qiladi. Ushbu mablag'lar logistika 
infratuzilmasini tashkil qiladi va ularning o'zaro munosabatlari logistika tizimini yaratadi. 
Infratuzilmani barcha logistik funksiyalarni aniq va uzluksiz bajarishi kerak. Makroiqtisodiy 
ko'lamda ko'rib chiqilayotgan logistika infratuzilmasi tarkibi o'z ichiga quyidagilarni oladi
94
: 
- barcha turdagi transportlarning transport yo'nalishlari; 
- transport tugunlari - portlar, konteyner terminali, temir yo'l yuklarini tashish va 
tartibga keltirish stansiyalari, transport terminallari; 
- saqlash va saqlashga ruxsat beruvchi binolar va inshootlar, ularning texnik 
jihozlari bilan birgalikda, yuklarni boshqarishga ruxsat berish va asosiy funksiyalarini 
realizatsiya qilish, ochish va qadoqlash kabi asosiy funksiyalarni bajarish, shuningdek, 
yuklash va tushirish punktlari,
- logistika markazi infratuzilmasi elementlari, masalan, taqsimot markazlari, 
logistika xizmati markazlari, transport va saqlash obyektlari; 
- qurilmalar va ma'lumotlarni qayta ishlash va tarqatish vositalariga tegishli dasturiy 
ta'minot. 
94
Буцанец Н.Б. «Международная логистика. Специальность переподготовки» 1-26 02 85 
«Логистика» Минск, 2014. - 270 с. 

---

149 
Logistika jarayonlarining infratuzilmasi asosiy logistik vazifalarni, shu jumladan 
ma'lum bir mahsulot turini shartnoma vaqtida yetkazib berishni o'ziga xos innovatsion 
yondashgan holda belgilangan joyga o‘z vaqtida yetkazib berish, shuningdek, umumiy 
xarajatlarni minimallashtirishga imkon beradi. 
Logistik jarayonlarning infratuzilmasi tashkiliy-texnik tizim sifatida qaralishi 
kerak.Bu holatda aniq va ishonchli logistika jarayonlarini ta'minlab, logistika xarajatlarini 
minimallashtirgan holda uni optimallashtirishning asosiy mezoni sifatida xizmat qilishi 
kerak. Logistikaning asosiy maqsadiga muvofiq bunday yondashuv xalqaro logistika 
sohasida alohida ahamiyatga ega. 
Global iqtisodiy nomutanosiblik tufayli ko'plab logistika kompaniyalari uchun asosiy 
vazifa raqobatbardoshlikni oshirish, shuningdek, tashqi muhitdagi o'zgarishlarga moslasha 
oladigan yangi strategik ustuvorliklarni tanlashdir. Logistika va innovatsion yondashuvlarni 
multimodal transport operatorlari tomonidan tashkil etishga qaratilgan innovatsion 
yondashuvlar tobora muhim ahamiyatga ega bo'lib, logistika jarayonlarini optimallashtirish 
sohasidagi maqsadlarga erishishni faqatgina asosiy operatsiyalarni avtomatlashtirish va 
logistik ta‘minotchi bilan mijoz o'rtasidagi o'zaro aloqani o'rnatish yo'li bilan amalga 
oshirilishi mumkin. 
Hozirda O‘zbekiston uchun xalqaro darajada eng muhim yuk turlaridan biri sifatida 
qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini keltirishimiz mumkun.O‘zbekistonda yetishtirilayotgan 
mevalar,sabzavotlar,poliz ekinlari va shunga o‘xshash boshqa qishloq xo‘jaligi 
mahsulotlariga chet el davlatlarida talab juda ham yuqori darajada ekanligi barchamizga 
ma‘lum.Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini tashishdagi hozirda ko‘zga tashlanayotgan 
kamchlilik sifatida ularning tez buziladigan mahsulot turiga tegishli ekanligini keltirishimiz 
mumkun. Milliy mahsulotlarimizni xalqaro bozorda yo‘qolib qolmasligi yoki boshqacha 
qilib aytganda o‘zining mustahkam va salmoqli o‘rniga ega bo‘lishi uchun barcha logistik 
operatsiyalarni bir maromda rejalashtirgan holda, shuningdek, yuqori sifatga ega 
texnologiya va innovatsiyani jalb qilish orqaligina ma‘lum bir yuqori natijaga erishish 
mumkun
95
. Jumladan, 2017-yil 21-iyun kuni O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining 
«Mahalliy eksport qiluvchi tashkilotlarni yanada qo‗llab-quvvatlash va tashqi iqtisodiy 
faoliyatni takomillashtirish chora-tadbirlari to‗g‗risida»gi qarori e'lon qilindi.
Qarorga muvofiq,o‘zi ishlab chiqargan mahsulotni eksport qiluvchi tashkilotlarga 
turli xil imtiyozlar taqdim etish, eksport-import operatsiyalarini tartibga solishni isloh qilish, 
mahsulotlarga muvofiqlik sertifikatlarini rasmiylashtirish muddatlarining cho‗zilib ketishini 
to‘liq bartaraf etish bo‘yicha tegishli chora tadbirlarni amalga oshirish ustuvor reja sifatida 
belgilandi. Joriy etilgan qaror respublikamizning eksport salohiyatini kuchaytirish, eksport 
geografiyasini kengaytirish va diversifikatsiya qilish, tashqi bozorlarga mahalliy 
mahsulotlarni olib chiqishda zamonaviy marketing usullaridan faol foydalanish, 
shuningdek, mahsulotlar eksporti bilan shug‗ullanuvchi korxonalar sonini ko‗paytirish 
hamda ularning moliyaviy barqarorligini oshirishga yo‗naltirilgan. 
Hozirgi vaqtda strategik boshqaruvni rivojlantirishning dolzarb yo‘nalishlaridan biri 
hamkorlik strategiyasidan foydalanish hisoblanadi.Strategik boshqaruvning asosi bu oxirgi 
foydalanuvchilarning ehtiyojlarini qondirish uchun strategik hamkorlar bilan resurslarni va 
imkoniyatlarni birlashtiradigan strategik hamkorlikdir.Ushbu strategiya doirasida o‘zaro 
manfaatli hamkorlik va maqsadli bozor segmentini kutilgan raqobatchilar bilan ajratish 
ta‘minlanadi.Umumiy harakatlar va resurslar hisobiga iste‘molchilarni tovarlar va 
95
O‗zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.Mirziyoyevning 2017 yil 21 iyundagi «Mahalliy 
eksport qiluvchi tashkilotlarni yanada qo‗llab-quvvatlash va tashqi iqtisodiy faoliyatni chora-
tadbirlari to‗g‗risida»gi qarori. 

---

150 
xizmatlarga maksimal qondirishga erishish mumkun bo‘ladi.Xususan mamlakatda qishloq 
xo‘jaligi mahsulotlarini eksport qilish orqali, strategik hamkorlar yordamida boshqa kerakli 
mahsulotni import qilish imkoniyatiga ega bo‘lish mumkun. Bu asosan yo‘ldan foydalanish 
koeffitsiyentining oshishiga olib keladi va samaradorlik ham shunga yarasha yuqori 
darajada bo‘lishini ta‘minlashga o‘z hissasini qo‘shadi.