Istiqlol avlodi

Affektiv axloq
– yorqin emotsiyalar ta’siri ostida impulsiv tarzda, hech qanday 
rejasiz suitsidal harakat amalga oshirilishi mumkin. 
Usullari:
o‘zini osishiga harakat qilish, zaharli va kuchli ta’sir qiluvchi vositalarni 
qo‘llash. 
Haqiqiy suitsidal axloq-
harakatning o‘ylangan rejasi bilan farqlanadi. Unga 
tayyorgarlik ko‘riladi. Yaqinlariga o‘z harakatlari sabablarini tushuntiruvchi xat 
qoldiradilar.
Usulari: 
o‘zini osishi yoki balandlikdan tashlash. 
Yuqori suitsidal xavf-xatarga ega bo‘lgan depressiv holatlar
. 
Bolalar varianti
(6-12 yosh). Depressiya past darajada ifodalangan. Zerikish 
unchalik kuzatilmaydi. Bolalar sustkash, charchoqdan arz qiladilar, ta’sirchan, qaysar 
bo‘lib qoladilar. O‘yinlarda “ko‘mish” marosimi yaqqol ko‘rinadi (o‘yinchoqlar va uy 
hayvonlarini ko‘mish; rasmlarda mozor, tobutlarni ifodalanishi, o‘zining ko‘milishi 
bilan bog‘liq fantaziyalar). Suitsidal harakatlar ko‘pincha o‘lim bilan tugaydi. Sababi–
endogen kasalliklar. Arzimagan nizo ham suitsidal harakatlarni keltirib chiqaradi. 
Deviant varianti
– (10-12-14 yosh) ilgari xos bo‘lmagan buzilishlar; zerikish, 
chekish, ichish, daydilik, intizomsizliklar, kayfiyatsizlik, syon va namoyishkoronalik 
deb tushiniladi. 
Ipoxondrik varianti
(12-14-16 yosh). Somatik arzlar ko‘payadi. Affektlari-
xavotir, zerikish, ta’sirchanlik, yolg‘izlik, tashlandiqlik hissi, tanadagi yoqimsiz hislar 
davosi yo‘q kasaldek ko‘rinadi. Kasallik bahonasida darslardan qoladi. Kattalar bilan 
muloqoti qiyinlashadi. 
Depressiyaning astenik varianti
(12-16 yosh). O‘qishdagi qiyinchiliklar 
ko‘payadi. Avvalgi qiziqishlar yo‘qoladi, ruhan bo‘shashish, tashabbussizlik, zerikish 
va umidsizlik haqida gapiradi. Xavotirlanish ortib boradi, uyqu yetarli, biroq tushlar 
yo‘qdek. O‘smir maktabga borishni davom ettiradi, avvalgidek yashashga intiladi, biroq 
eplay olmaydi. Nizolarni og‘ir qabul qiladi. Suitsidal harakat emotsional zo‘riqish 
vaqtida emas, balki psixik jarohatdan so‘ng amalga oshiriladi. Sababi – psixogen, 
takrorlanuvchan. 
O‘smirlik davriga xos bo‘lgan belgilar tizimidan iborat depressiv variant
 
(16-18 
yosh ). Hayot haqida va o‘tmish mohiyati borasidagi fikrlar, o‘limga rozi bo‘lish 

---

15 
(sustroq ko‘rinishda). Zerikish past darajada. Suitsidal harakatlar nizolar bilan bog‘liq 
emas, o‘lim va hayot haqida uzoq davom etgan fikrlash oqibatida sodir etiladi. Suitsid 
muvaffaqiyatsizlikka uchrasa yana takrorlanadi. Katamnez sust kechuvchi 
shizofreniyani ko‘rsatadi.
Oddiy belgili depressiv holat
 
(16-18 yosh) Xavotir, qo‘rquv, autoagressiya 
kuchayadi. Psixik zo‘riqish vaqtida suitsid ro‘y beradi. Suitsidal harakat amalga oshmay 
qolsa xavotir va depressiya pasayadi, biroq bu holat aldamchi bo‘lib, yana takrorlanishi 
mumkin.