Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific reports

Kalit so‘zlar: bozor iqtisodiyoti, kasb axloqi, kasb madaniyati, axloqiy-kasbiy buzilish, kasbiy 
tanazzul, axloqiy tarbiya.
 
1. «Axloqiy-kasbiy buzilish» tushunchasi. O‘zbekistonda bozor iqtisodiyotiga asoslangan 
huquqiy demokratik davlatni bunyod etish va fuqarolik jamiyatini qaror toptirish ishlari oson 
kechmasligi tabiiy. Bu jarayonning borishi, bir tomondan, mulkni xususiylashtirish ishlarini tez va soz 
o‘tkazib, tejamkorlikka, sifatga asoslangan ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yishni taqozo etsa, ikkinchi to-
mondan, odamlarda davlat mulkchilik hukmronligi yillarida shakllangan boqimandalik psixologiyasini 
tugatish bilan bog‘liq qiyinchiliklarni yengishni ham talab qiladi. 
Ushbu ishlarni amalga oshirishda bir qator iqtisodiy, siyosiy, ma’naviy yetishmovchiliklar, 
ziddiyatlar bo‘lishi aniq. Ana shu yetishmovchilik va ziddiyatlar mamlakatimiz ijtimoiy hayotining 
turli sohalarida mehnat va xizmat qilayotgan, turli xil o‘quv maskanlarida ta’lim olayotgan ba’zi bir 
irodasi sust, e’tiqodi yo‘q yoshlarni kasbiy tanazzulga duchor etishi mumkin. 
Xo‘sh, axloqiy-kasbiy buzilish deb nimaga aytiladi va u qanday sohalarda ko‘rinadi? 
Yoshlarining axloqiy-kasbiy buzilishi deb ularning ajdodlardan meros bo‘lib kelayotgan 
ma’naviy qadriyatlarda, mavjud qonun hujjatlari, nizom va buyruqlarda belgilab qo‘yilgan axloqiy 
normalar, professional burch va vazifalarni bajarishda o‘zlarining shaxsiy manfaatlarini jamiyat, 
davlat, xalq manfaatlaridan ustun qo‘yib, suiiste’mol qilishlari, pora olish, kalondimog‘lik, qo‘pollik 
qilish, jinoyatni hisobdan yashirish kabi qonunga xilof xatti-harakatlarining majmuiga aytiladi. 
Yoshlarining axloqiy-kasbiy buzilishini, uning kelib chiqish sabablarini tugatish yo‘llarini 
tadqiq etish hozirgi kundagi dolzarb masalalardan hisoblanadi. Chunki yoshlar mamlakatimiz 
aholisining 60 % dan ko‘prog‘ini tashkil etgan holda bo‘lg‘usi barkamol avlodlarimiz sifatida faoliyat 
yuritar ekanlar, ularning har bir xatti-harakati odamlarning diqqat-e’tiborida turadi. Bitta yosh 
malakali xodimining qilgan xatosi, qo‘polligi yoki pora olishi butun yoshlarimizni xalq oldida abgor 
qilishi, boshqa halol ishlayotgan yosh xodimlarning obro‘siga putur yetkazishi mumkin. Shuning 
uchun ham kasbiy buzilishning oldini olish, unga yo‘l qo‘ymaslik bugungi kunning eng dolzarb 
masalalaridan hisoblanadi.