Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal 2020-yil, 2-son (120) gumanitar fanlar seriyasi

ILMIY AXBOROTNOMA SOTSIOLOGIYA 2020-yil, 2-son 
72 
hissiyotga erk berishga intiladi. Shuning uchun bu xususiyatning paradoksal tomoni shundaki, 
tadbirkor ayollarda intuitsiyaga tayanish keng rivojlangan bo‘ladi;
ayolda hayotni asrash, qadrlash va sevish hissi kuchli rivojlangan bo‘ladi. Ushbu his-
tuyg‘u tufayli tadbirkor ayollar o‘z atrofiga huddi shunday tuyg‘ularga ega xotin-qizlarni tezlik 
bilan to‘play oladi va birlashtiradi. Bunday xotin-qizlar, yig‘ilishdan yoki tadbirkor ayol bilan 
ishlashga rozi bo‘lganida mablag‘, daromad orttirishdan ko‘ra dili diliga yaqin hammaslak, 
sirdosh, dugona uchratganidan xursand bo‘ladi;
ayollar zaifa emas, ular raqobatda faoliyat ko‘rsatishga qodir. Tadbirkor ayollar ishchan xotin-
qizlarni o‘z atrofiga to‘plaganida raqobatdosh muhitda yashashga, ishlashga to‘g‘ri kelishini 
unutmaydi. Ulardagi introspektiv xislatlar birgalashib harakat qilishi jarayonida ekstrospektiv 
yondashishga aylanadi, xizmat turlarini kengaytirib, raqobat muhitida yashashga, ishlashga chorlaydi. 
Sharq ayoliga xos xislat shundaki, u tadbirkor sifatida raqobatdoshini yengish, bankrot qilish, 
bozordan siqib chiqarish uchun emas, balki raqobatda o‘ziga ishongan subyekt sifatida qatnashishni 
ko‘zlaydi. Sharqona odob, axloq normalariga rioya etish, mehnat qilib obro‘, foyda topish o‘zbek 
tadbirkor ayollariga xos xislatdir. Xotin-qizlar duch kelgan kichik biznes va xususiy tadbirkorlik bilan 
shug‘ullanishga jur’at etavermaydi. Ularga jismonan yengil vazifalarni bajarish yoqadi. Shuning 
uchun ham sanoat, qurilish, tog‘-konchilik va geologiya qidiruv ishlari, muhofaza xizmatlari kabilarda 
ayollar tadbirkorligi deyarli uchramaydi. Ijtimoiy hayotda ba’zan uchrab turadigan ochiq yoki pinhona 
segregasiya, ya’ni jinsiga qarab odam ajratish va konvergensiya aynan ayol va erkak munosabatlarida, 
ularning gender aloqalarida aks etib keladi. Agar segregasiya ko‘rinishlari qoralansa, hatto unga qarshi 
xalqaro hujjatlar, konvensiyalar qabul qilingan bo‘lsa, konvergensiya, ya’ni turli ko‘rsatkichlar 
bo‘yicha o‘zaro yaqinlashish ijtimoiy borliqning atributi sifatida namoyon bo‘ladi. Tadqiqotda 
zamonaviy 
tadbirkorlik 
ayollar 
yoki 
erkaklar 
ishbilarmonligidagi 
segregasiyani 
atayin 
chuqurlashtirish, tafovutlarga urg‘u berishda emas, balki ularning differensial xususiyatlarini bilish 
uchun muhimdir, degan xulosaga kelingan. Bunday yondashuv tadbirkorlikning immanent belgilarini 
chuqurroq bilishga, uni tashkil etish va boshqarishning samarali mexanizmlarini topishga imkon 
beradi.
Fuqarolik jamiyati inson huquq va erkinliklari ustuvorligini tan olgan, ularni ta’minlash va 
himoya qilishni o‘z asosiy maqsadiga aylantirgan jamiyatdir. Insonning ijtimoiy-iqtisodiy huquq va 
erkinliklarini himoya qilish ham uning asosiy hususiyatlaridan biriga kiradi. Shu bilan birga avvalo 
tadbirkorning o‘zi unga tegishli ijtimoiy-iqtisodiy huquqlardan keng foydalanishi, ularni himoya 
qilishga intilishi darkor. Shu o‘rinda aytish joizki, ayollar tadbirkorligining ijtimoiy-huquqiy va 
mulkiy asoslari O’zbekiston Respublikasi Konstitusiyasida o‘z ifodasini topgan. Asosiy Qonunning 
46-moddasida “Xotin-qizlar va erkaklar teng huquqlidirlar” deb ta’kidlangan [6]. Mazkur modda 
nafaqat xalqaro huquq normalariga muvofiq, balki ijtimoiy hayotda xotin-qizlarning mavqyeini 
oshirish uchun muhim ahamiyatga egadir. Ayollar tadbirkorligini ijtimoiy-huquqiy asoslari ham 
mazkur normaga asosan tashkil etiladi va qo‘llab-quvvatlanadi.