Issn 2091-5446 ilmiy axborotnoma научный вестник scientific journal

konsepsiyasi shakllanadi.
Tadqiqotchi "O‘rta Osiyo tosh va bronza davrida" («Srednyaya Aziya v epoxu 
kamnya i bronzы») asarida konkret yodgorliklar misolida 
O‘rta Osiyoning qo‘shni hududlar bilan madaniy 
aloqalarini kuzatdi. A. P. Okladnikov hududning ilk paleolitini ta’riflar ekan, O‘rta Osiyoda ikkita sharqiy 
va g‘arbiy taraqqiyot yo‘llari hukm surganligi aniq ko‘rinib turadi, degan xulosaga keladi. «Odatda qo‘l 
cho‘qmori tipidagi qurollar O‘rta Osiyodan faqat ikkitagina Turkmanistonning Kaspiybo‘yi hududidan 
topilgan (har ikkalasi ham g‘arbda). On-Archa daryosi va v Xo‘ja-Boqirg‘onsoyda boshqa tipdagi tosh 
qurollar – chopperlar paydo bo‘ladi. Janubiy Qozog‘istondagi qadimgi topilmalar ham chopperlardan 
iboratdir». 
O‘rta Osiyoning o‘rta paleolit davri uchun ham "sharq va g‘arb" madaniyatlari aloqalari 
kuzatilgan. Teshik-tosh, Amir-Temir, Obiraxmat, Xo‘jakent kabi yodgorliklarning industriyasida A. P. 
Okladnikov Eron, Iroq va Palastinning levallua mustesi bilan o‘xshash belgilari mavjudligini ta’kidlaydi. 
Sharqiy tipdagi industriyalar bilan aloqalar Qoratov yodgorliklarida ham kuzatilgan . 
O‘rta Osiyoning so‘nggi paleolitga oid industriyalarida A. P. Okladnikov ikkita qo‘shni 
viloyatlarning: g‘arbiy (muzlikdan tashqaridagi Yevropa) va shimoliy (Sibir-Mo‘g‘uliston) viloyatlari 
ta’sirini kuzatadi. Cibir paleoliti bilan o‘xshashliklar inventarlarning umumiy xarakterli elementlari orqali 
aniqlangan va bu avvalombor, yarim disk shaklidagi nukleussimon bo‘laklar, tik retushlash yordamida 
yonlama ishlov berilgan kertikli plastinalar va chopperlar tipidagi qurollarda nomoyon bo‘ladi . 
A. P. Okladnikovning sxemasini V. A. Ranov
 
davom ettirdi. Uning ta’kidlashicha «O‘rta Osiyo 
paleolit davriga oid uchta viloyatlar bilan chegaradosh: Oldosiyo, Sibir va Sharqiy Osiyo viloyatlari». 

---